Ιατρικές Εξετάσεις

Ιατρικές Εξετάσεις

Η υπογονιμότητα είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει πολύ τους διάφορους ειδικούς που εμπλέκονται στη διερεύνηση και αντιμετώπιση των αιτιών της, καθώς βέβαια και στην προσπάθεια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ενώ ο Παγκόσμιος Oργανισμός Υγείας δίνει σαφείς οδηγίες για το ποιες διαγνωστικές εξετάσεις ακριβώς είναι σκόπιμο να γίνονται όταν ένα ζευγάρι δεν μπορεί να κάνει παιδί, μερικές φορές οι ειδικοί κάνουν λιγότερες ή περισσότερες από αυτές για διάφορους λόγους. Παρ` όλα αυτά υπάρχει μία γενική οδηγία που συνοψίζεται στις παρακάτω εξετάσεις:

Oι εξετάσεις για τη γυναίκα

Εύλογο είναι ότι μια γυναίκα που αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας θα πρέπει να ξεκινήσει τη διερεύνηση του πιθανού αιτίου επισκεπτόμενη το γυναικολόγο της. Εκτός από την κλινική γυναικολογική εξέταση και το τεστ Παπανικολάου -εξετάσεις ρουτίνας για κάθε γυναίκα που επισκέπτεται το γιατρό της- υπάρχουν και άλλες συμπληρωματικές εξετάσεις που χρειάζεται να γίνουν για τη διερεύνηση του προβλήματος της γονιμότητας.

O γυναικολόγος λοιπόν θα συστήσει στη γυναίκα να κάνει:

Υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών – Με αυτό ο γιατρός παίρνει μια πρώτη εικόνα για την κατάσταση της μήτρας και των ωοθηκών (αν υπάρχουν πολυκυστικές ωοθήκες, κύστες, ινομυώματα, συγγενείς ανωμαλίες της μήτρας κ.ά.) και ελέγχει την ωορρηξία

Oρμονικές εξετάσεις – Είναι επίσης πιθανό ο γυναικολόγος να συστήσει και ορμονικές εξετάσεις (στην αρχή του κύκλου, 2η με 3η ημέρα). O στόχος αυτών των ορμονικών εξετάσεων είναι να διερευνηθεί η ορμονική ισορροπία του κύκλου, να διερευνηθεί η βιολογική ηλικία των ωοθηκών (μπορεί μία γυναίκα να είναι 30 ετών και η βιολογική ηλικία των ωοθηκών της να είναι αυτή μιας γυναίκας 35 ετών για παράδειγμα), καθώς και να αποκλειστούν τυχόν ορμονικές διαταραχές που δημιουργούν προβλήματα στην ωορρηξία (π.χ. πρόβλημα στην υπόφυση, στη λειτουργία των ωοθηκών κ.ά.)

Oι πιο εξειδικευμένες εξετάσεις – Παρ` όλα αυτά υπάρχουν και άλλες πιο ειδικές εξετάσεις, τις οποίες μπορεί να συστήσει ο γυναικολόγος στη γυναίκα που πιθανώς αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας. Δεν είναι βέβαια απαραίτητο πως θα πρέπει να γίνουν όλες αυτές οι εξετάσεις, γιατί όλα εξαρτώνται από τα ευρήματα ή τις ενδείξεις που έχει κάθε φορά ο γιατρός. Τέτοιες είναι:

Η υστεροσαλπιγγογραφία

Πώς γίνεται: Πρόκειται για μία χρήσιμη εξέταση για τη διερεύνηση της υπογονιμότητας. Η εξέταση αυτή γίνεται ανάμεσα στο τέλος της έμμηνου ρύσης και της ενδέκατης μέρας του κύκλου και είναι ουσιαστικά μία ακτινογραφία της μήτρας και των σαλπίγγων (γίνεται με τη βοήθεια ενός κολποδιαστολέα και μίας ειδικής συσκευής που προσαρμόζεται στον τράχηλο και μέσω αυτής εισάγεται στη μήτρα ένα σκιαγραφικό υγρό για να ληφθεί η ακτινογραφία).

Τι εξετάζει: Με την υστεροσαλπιγγογραφία διερευνώνται μορφολογικά η μήτρα και οι σάλπιγγες (διερευνάται αν οι σάλπιγγες είναι διαβατές, αν παρουσιάζουν κάποια βλάβη, πόσο μεγάλη είναι αυτή και πώς θα μπορούσε να διορθωθεί).

Η υστεροσκόπηση

Πώς γίνεται: Η εξέταση αυτή, που γίνεται όταν υπάρχουν σχετικές ενδείξεις (π.χ. από την υστεροσαλπιγγογραφία), διενεργείται με τοπική, ολική νάρκωση ή χωρίς καθόλου αναισθησία (ανάλογα με το αν υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να εξελιχθεί σε χειρουργική επέμβαση, ώστε να διορθωθεί το πρόβλημα που υπάρχει και ευθύνεται για την υπογονιμότητα, για παράδειγμα συμφύσεις) με ένα ειδικό μικρό τηλεσκόπιο μέσω του κόλπου και του τραχήλου.

Τι εξετάζει: O σκοπός αυτής της εξέτασης είναι η λεπτομερέστερη διερεύνηση της κατάστασης της μήτρας και πιθανώς η διόρθωση του προβλήματος (ώστε η γυναίκα να μην υποβληθεί και σε άλλο χειρουργείο).

Λαπαροσκόπηση

Πώς γίνεται: Αν και οι απόψεις των ειδικών για το κατά πόσο η εξέταση αυτή είναι απαραίτητη διίστανται, μπορεί ο γυναικολόγος να τη συστήσει σε μια γυναίκα με πιθανό πρόβλημα γονιμότητας. Πρόκειται για μία εξέταση που απαιτεί μεν γενική αναισθησία, αλλά είναι κατά τα άλλα απλή και ασφαλής.

Τι εξετάζει: Είναι σίγουρο πως με τη λαπαροσκόπηση θα μπορέσει ο γιατρός να έχει μια ξεκάθαρη εικόνα για την κατάσταση και πιθανώς επιτόπου να διορθώσει το πρόβλημα (αν αυτό είναι εφικτό). Θα μπορέσει δηλαδή πιθανώς ακόμα και να βρει το αίτιο της υπογονιμότητας, που μπορεί να είναι για παράδειγμα η ενδομητρίωση, που δεν μπορεί να διαγνωστεί με άλλο τρόπο.

Τεστ μετά την επαφή

Πώς γίνεται: Η εξέταση γίνεται 9 έως 24 ώρες μετά τη σεξουαλική επαφή (αφού έχουν προηγηθεί 2 ημέρες αποχής) και είναι σκόπιμο να γίνεται την ημέρα της ωορρηξίας. Γενικά, πρόκειται για μια απλή διαδικασία, κατά την οποία ο γιατρός παίρνει βλέννα από τον τράχηλο και υγρό από τον κόλπο της γυναίκας.

Τι εξετάζει: Η εξέταση αυτή έχει το μειονέκτημα ότι, αν δεν γίνει την κατάλληλη χρονική στιγμή, μπορεί να βγει ψευδώς αρνητική, να δείξει δηλαδή πως η κατάσταση είναι χειρότερη από την πραγματική. Γενικά πάντως θεωρείται πως αν κατά τη διάρκεια της εξέτασης της τραχηλικής βλέννας δεν βρεθούν σπερματοζωάρια, αυτό σημαίνει πως υπάρχει κάποιο πρόβλημα είτε στο σπέρμα είτε στη βλέννα.

Oι εξετάσεις για τον άνδρα

Το σπέρμα μπορεί να μην είναι φυσιολογικό όσον αφορά στη μία, στις δύο ή και στις τρεις παραμέτρους (αριθμός σπερματοζωαρίων, κινητικότητα, μορφολογία). Η συχνότερη κατάσταση είναι αυτή που οι ειδικοί ονομάζουν ολιγοασθενοσπερμία, όπου ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι μικρότερος από το φυσιολογικό και παράλληλα αυτά παρουσιάζουν χαμηλότερη κινητικότητα από το φυσιολογικό. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις συνυπάρχει και μεγάλη μορφολογική αλλοίωση (τερατοσπερμία) και η πάθηση ονομάζεται ολιγοασθενοτερατοσπερμία. Εκτός από την κλινική εξέταση, υπάρχει μια βασική εξέταση, την οποία θα συστήσει ο ουρολόγος-ανδρολόγος στον άνδρα που πιθανώς να αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας:

Το σπερμοδιάγραμμα

Πώς γίνεται: O άνδρας που πρόκειται να υποβληθεί σε αυτή την εξέταση θα πρέπει να έχει αποχή 2 με5 ημερών πριν δώσει το δείγμα του σπέρματός του για εξέταση. Το δείγμα σπέρματος λαμβάνεται είτε από την εκσπερμάτιση (μέσω αυνανισμού) είτε με την ερωτική επαφή σε ειδικό προφυλακτικό. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις ο ουρολόγος κάνει μια τομή στο όσχεο, πιέζεται ο όρχις και η επιδιδυμίδα και έτσι αναβλύζει το σπέρμα. Η επέμβαση αυτή γίνεται με τοπική αναισθησία στο όσχεο.

Τι εξετάζει: Πρόκειται για μια απλή εξέταση, με την οποία το σπέρμα ελέγχεται στο εργαστήριο για 3 παραμέτρους:

1. Τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Το φυσιολογικό σπέρμα έχει όγκο μεταξύ 2 και 4 ml και περιέχει τουλάχιστον 20 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml.

2. Την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Φυσιολογικά παρατηρείται καλή κινητικότητα στο 50% των σπερματοζωαρίων την πρώτη ώρα μετά την εκσπερμάτιση.

3. Τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Το σπέρμα θεωρείται φυσιολογικό όταν περιέχει 14% φυσιολογικές μορφές σπερματοζωαρίων, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Oργανισμό Υγείας.

Τα αποτελέσματα: Τώρα ας δούμε πώς ανάλογα με τα αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος, ο γιατρός θα κάνει τη διάγνωσή του:

1. Αν τα αποτελέσματα της εξέτασης δείξουν πως το σπέρμα είναι φυσιολογικό, τότε οι ειδικοί θεωρούν πως ο άνδρας αυτός είναι κατά πάσα πιθανότητα γόνιμος και οι εξετάσεις για να βρεθεί το αίτιο της υπογονιμότητας εστιάζονται στη γυναίκα.

2. Στην περίπτωση που το σπερμοδιάγραμμα δεν είναι φυσιολογικό, τότε θα πρέπει να επαναληφθεί άλλη μία φορά με χρονική απόσταση μέχρι 3 μήνες από την πρώτη. Η ανάγκη για τη διενέργεια επαναληπτικής εξέτασης υπάρχει επειδή ακόμα και ένας γόνιμος άνδρας μπορεί σε ένα μόνο σπερμοδιάγραμμα να εμφανίσει αποτελέσματα που δεν είναι φυσιολογικά επειδή 3 μήνες πριν ίσως έπασχε από νόσο που συνοδευόταναπό υψηλόπυρετό που καταστρέφει τα σπερματοζωάρια, και επομένως μπορεί να πρόκειται για απλή σύμπτωση.

3. Εάν και η επαναληπτική εξέταση δώσει ανάλογα μη φυσιολογικά αποτελέσματα, τότε μπορούμε να μιλάμε για υπογονιμότητα.

Περαιτέρω εξετάσεις

Μπορεί, αν το σπερμοδιάγραμμα δεν είναι φυσιολογικό, ο γιατρός να συστήσει να γίνουν και άλλες εξετάσεις, ώστε να διερευνηθούν οι αιτίες για τις οποίες το σπέρμα δεν είναι φυσιολογικό, να βρεθεί αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα και αν αυτό είναι δυνατό να διορθωθεί (π.χ. κάποια φλεγμονή, κιρσοκήλη κ.λπ.). Αυτές οι εξετάσεις είναι: καλλιέργεια σπέρματος, ορμονικές εξετάσεις (με λήψη αίματος), υπερηχογραφήματα κ.ά.