Παιχνίδι

« 1ος Χρόνος > Ανάπτυξη

Παιχνίδι

Ο εγκέφαλος του μωρού απορροφά σαν σφουγγάρι και αποθηκεύει κάθε καινούργια πληροφορία. Το παιχνίδι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τρόπους μάθησης στη νηπιακή ηλικία, ένα πολύτιμο εργαλείο για την κινητική και νοητική ανάπτυξη του μωρού. Μέσα από το παιχνίδι, με τη δική σας υποστήριξη και αγάπη, το μωρό σας εξερευνά τον κόσμο, ενώ μαθαίνει να χρησιμοποιεί το σώμα και τις αισθήσεις του. Τις πρώτες φυσικά εβδομάδες της ζωής του, το μωρό σας δεν χρειάζεται κανένα παιχνίδι, αφού η μαμά κι ο μπαμπάς είναι τα πρόσωπα που το απασχολούν ευχάριστα, άρα και το μοναδικό, αναντικατάστατο και αγαπημένο του παιχνίδι.

Καθώς μεγαλώνει όμως και τα ενδιαφέροντά του διευρύνονται, αρχίζει σιγά σιγά να εξετάζει με περισσότερο ενδιαφέρον τα πράγματα γύρω του. Το παιχνίδι τότε γίνεται η σημαντικότερη απασχόληση του μωρού. Του προσφέρει χαρά και εκτόνωση, ενώ του δίνει την ευκαιρία να συγκεντρώνεται, να αποκτά δεξιότητες και να εμπλουτίζει τις νοητικές του ικανότητες από τους πρώτους μήνες της ζωής του.

Στα μωράκια, εξάλλου, η εξέλιξη και τα δεδομένα αλλάζουν σχεδόν από μήνα σε μήνα ή ακόμα κι από βδομάδα σε βδομάδα. Γι’ αυτό θα πρέπει να εισάγετε σταδιακά τα ερεθίσματα με παιχνίδια που τους ταιριάζουν ανάλογα.

Τους τρεις πρώτους μήνες το μωρό περιορίζεται στην απλή παρατήρηση αντικειμένων και σπάνια επιδιώκει μια πιο άμεση σχέση μαζί τους. Δεν βλέπει ακόμα αρκετά καθαρά, γι’ αυτό προτιμά τα έντονα χρώματα στα παιχνίδια δείχνοντας ιδιαίτερη προτίμηση στο κόκκινο. Μπαίνοντας στο δεύτερο μήνα της ζωής του οι ήχοι τραβούν την προσοχή του. Ένα μουσικό παιχνίδι ή μια κουδουνίστρα αρκούν για να το συναρπάσουν.

Τον τρίτο μήνα μπορείτε να κρεμάσετε στην κούνια παιχνίδια με μουσική που κινούνται. Το μωρό θα κάνει τις πρώτες προσπάθειες για να τα πιάσει. Δεν θα πρέπει, ωστόσο, να αφήνετε το παιδάκι πολύ ώρα μόνο του να κοιτάει παιχνίδια που γυρίζουν.

Τον τέταρτο μήνα έχει αποκτήσει το σχετικό έλεγχο των κινήσεών του. Τώρα την προσοχή του τραβούν παιχνίδια εύπλαστα και μικρού μεγέθους, που χωράνε στην παλάμη του και μπορεί να τα κρατά με τα χεράκια του. Επίσης παρατηρεί παιχνίδια που δημιουργούν ήχους και δίνει προσοχή στη μουσική. Γι’ αυτό τα περισσότερα παιχνίδια γι’ αυτή την ηλικία είναι σχεδιασμένα, ώστε να το εφοδιάζουν με στοιχειώδη ερεθίσματα για την αφή ή την ακοή, π.χ. κάνουν ήχους όταν τα ζουλάει ή τα κουνάει και ή έχουν διαφορετική υφή σε διάφορα σημεία.

Στον έκτο μήνα η κουβέρτα δραστηριοτήτων μπορεί να το απασχολήσει για αρκετή ώρα.

Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, το μωρό αρχίζει να ανακαλύπτει τη σχέση μεταξύ αιτίου και αποτελέσματος. Βλέπει πως όταν πατήσει ένα κουμπί ακούγεται μουσική, η φωνή ενός ζώου ή ανάβει ένα φωτάκι. Δείχνει εξαιρετική προτίμηση στα μουσικά όργανα, ειδικά τα τύμπανα, γιατί βλέπει πως με δική του πρωτοβουλία προκαλείται ήχος. Κύβοι, κουτιά και δοχεία είναι η ιδανική επιλογή για το μωρό, καθώς ξεκινά η νέα του μανία να βγάζει και να βάζει αντικείμενα. Επίσης χαίρεται να σπρώχνει οτιδήποτε έχει ρόδες.

Το τελευταίο τρίμηνο του πρώτου χρόνου οι ήχοι κεντρίζουν το ενδιαφέρον του μωρού. Οι πίνακες δραστηριοτήτων με ποικίλα ερεθίσματα (κουμπιά, πορτάκια, μοχλούς, φωτάκια), που εξασφαλίζουν και το στοιχείο της έκπληξης ικανοποιούν την ολοένα αυξανόμενη εξερευνητική τάση του μωρού. Γύρω στους δέκα μήνες το μωράκι συνειδητοποιεί ότι μπορεί, όχι μόνο να σπρώξει κάτι με ρόδες, αλλά και να σύρει κάτι τραβώντας το από ένα σκοινί. Επίσης, αναπτύσσεται η μνήμη του, με αποτέλεσμα να θυμάται ένα παιχνίδι που έπαιξε χτες, να επαναλαμβάνει τις ίδιες κινήσεις και να αναζητά τα παιχνίδια του εκεί που ξέρει ότι βρίσκονται.

Ενώ πάντως στην αρχή του τριμήνου αυτού εξακολουθεί να παίζει συνήθως με ένα μόνο παιχνίδι εστιάζοντας το ενδιαφέρον του σε αυτό -ακόμα κι όταν του δίνετε περισσότερα-, προς το τέλος του πρώτου χρόνου αρχίζει να δείχνει ενδιαφέρον για δύο παιχνίδια ταυτόχρονα. Κρατά ένα σε κάθε χέρι, τα χτυπά μεταξύ τους, τα συγκρίνει, τα ταιριάζει, βάζει το ένα μέσα ή πάνω στο άλλο.

Παρόλο που τα παιχνίδια εξασφαλίζουν τα ιδανικά ερεθίσματα για το μωρό, θα πρέπει να ξέρετε πως, αν ο χώρος γύρω του είναι γεμάτος παιχνίδια, το παιδί θα μπερδευτεί και τελικά δεν θα ξέρει τι να πρωτοδιαλέξει εκδηλώνοντας ακόμα και αδιαφορία. Είναι προτιμότερο λοιπόν να αποσύρετε μερικά παιχνίδαι όσο εκείνο παίζει με κάποια άλλα και να του τα ξαναεμφανίζετε έπειτα από μερικές μέρες.

Παίξτε μαζί του

Η συμμετοχή σας στο παιχνίδι του μωρού τον πρώτο χρόνο της ζωής του έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία. Παίζοντας από νωρίς παιχνίδια, όπως «Πάει ο λαγός», θα δείτε το μωρό σας να ξεκαρδίζεται στα γέλια. Παράλληλα θα πρέπει να θυμάστε ότι είστε ο βασικός διαμεσολαβητής, για να κατακτήσει το παιδί γνώσεις και δεξιότητες και το παιχνίδι είναι το πιο προσφιλές μέσο. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να συμμετέχετε στο παιχνίδι του. Γεμίστε και αδειάστε κουτιά με παιχνίδια ή άλλα αντικείμενα, κυλήστε την μπάλα ή το αυτοκινητάκι, χτυπήστε τα τύμπανο. Μην παραλείπετε να το επιβραβεύετε με ενθουσιασμό κάθε φορά που πετυχαίνει κάτι, αλλά ταυτόχρονα αφήστε το να εκφραστεί μέσα από το παιχνίδι με το δικό του τρόπο. Χωρίς να το πιέζετε ποτέ, μπορείτε να εκμεταλλευτείτε τις διάφορες αναπτυξιακές φάσεις, για να μάθετε στο παιδί πράγματα μέσα από τα παιχνίδι:

Εμφάνιση και εξαφάνιση

Μετά τον πέμπτο με έκτο μήνα της ζωής του, το μωρό αρχίζει να αναπτύσσει μια βασική γνωστική ικανότητα: συνειδητοποιεί ότι τα αντικείμενα που είναι γύρω του δεν παύουν να υπάρχουν μόλις εκείνο δεν τα βλέπει πια. Τώρα λοιπόν είναι η κατάλληλη περίοδος για να παίξετε ένα από τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των μωρών, το κρυφτούλι ή το κου-κου-τα. Κρύψτε το πρόσωπό σας πίσω από τις παλάμες για λίγα δευτερόλεπτα και μετά ανοίξτε τις, ώστε το μωρό να δει πάλι το πρόσωπό σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διάφορες εκφράσεις όπως «κου-κου-τα» ή «Πού πήγε η μαμά; Να τη η μαμά!». Μπορείτε ακόμη να κρύψετε ένα παιχνιδάκι πίσω από την πλάτη σας και να το εμφανίσετε. Αυτό εξάπτει το ενδιαφέρον του μωρού και το διασκεδάζει.

Αιτία και αποτέλεσμα

Υπάρχουν άπειρα παιχνίδια στο εμπόριο, που βοηθούν το παιδί να συλλάβει την έννοια της αιτίας και του αποτελέσματος. Κατά το τέλος του πρώτου χρόνου, θα διαπιστώσετε ότι η ικανότητα αυτή έχει εξελιχθεί. Έκπληκτοι, όμως, θ’ ανακαλύψετε ότι απ’ όλα τα παιχνίδια περισσότερο προτιμά τα αληθινά. Εκείνα δηλαδή που το φέρνουν πιο κοντά σε ρεαλιστικές καταστάσεις, μέσα από τις οποίες ανακαλύπτει και εμπεδώνει τη σχέση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος, όπως π.χ. όταν κρατώντας το αγκαλιά πατά το διακόπτη και ανάβει το φως.

Ικανότητα μίμησης

Προς το τέλος του πρώτου χρόνου η νοητική ικανότητα ενισχύεται και η δεξιοτεχνία των χεριών έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να μπορεί να σας μιμείται αποτελεσματικά, όταν του δείχνετε κάτι. Εκμεταλλευθείτε αυτή τη φάση μέσα από το παιχνίδι, για να το μάθετε να χτυπά παλαμάκια, να κρύβει το πρόσωπό του πίσω από τα χέρια του, να στέλνει φιλάκια.

Σε αυτή τη φάση θα εκφράσει ενδιαφέρον για τα πρώτα παιδικά τραγουδάκια, τα οποία συνδυάζονται με κινήσεις, όπως «Πλάθω κουλουράκια», «Μια ωραία πεταλούδα», «Αχ, κουνελάκι».