Τα Περίφημα Όρια

« 1ος Χρόνος > Ψυχολογία

Τα Περίφημα Όρια

Από τη στιγμή που το μωρό ξεκινήσει να μπουσουλά και αργότερα να περπατά το πιθανότερο είναι ότι θα θέλει να πιάνει με τα χέρια του και να περιεργάζεται τα πάντα μέσα στο σπίτι. Το αποτέλεσμα; Ένα επαναλαμβανόμενο «μη», που αντί να διορθώνει χειροτερεύει τα πράγματα. Το παιδί σε αυτή την ηλικία δεν μπορεί να ξεχωρίσει ακόμη το σωστό από το λάθος, να αναγνωρίσει το καλό από το κακό ή το ακίνδυνο από το επικίνδυνο. Απλά νιώθει την έντονη παρόρμηση να δοκιμάσει τα πάντα. Η γνώση έρχεται μέσα από την αναζήτηση, τη δοκιμή, τους πειραματισμούς, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα αναποδογυρίσει το φλιτζάνι με τον καφέ πάνω στο τραπεζομάντιλο ή θα γεμίσει με μανταλάκια τα παπούτσια του μπαμπά. Το μωρό δεν μπορεί να συγκρατήσει τον εαυτό του, τις πράξεις και τις παρορμήσεις του. Δεν έχει κανέναν απολύτως αυτοέλεγχο. Χρειάζεται λοιπόν όρια από τους γονείς.

Οι παιδοψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι λίγο πριν από το τέλος του πρώτου χρόνου είναι η πιο κατάλληλη περίοδος για να μπουν τα πρώτα θεμέλια της πειθαρχίας, ώστε το παιδί να αρχίσει να βιώνει τις πρώτες αποτροπές και ματαιώσεις των επιθυμιών του και να αρχίσει στοιχειωδώς να καταλαβαίνει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Το μωρό βέβαια δεν μπορεί με την πρώτη να αφομοιώσει τους κανόνες που ισχύουν στον κόσμο των ενηλίκων. Ο ρόλος του γονιού είναι ακριβώς αυτός: να παίξει το ρόλο του μεσολαβητή ματαιώνοντας με ανώδυνο τρόπο τα όποια παράλογα εγχειρήματα και βάζοντας τα πρώτα στοιχειώδη όρια σε αυτόν τον απέραντο και αχανή κόσμο με τον οποίο το μωράκι μόλις αρχίζει να έρχεται αντιμέτωπο.

Τα όρια δεν θα πρέπει να είναι υπερβολικά. Πρέπει να είναι δίκαια, σχετικά απλά και συγχρόνως συγκεκριμένα, σταθερά και αμετάβλητα. Για καλύτερα αποτελέσματα, κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου:

• Εξαφανίστε τους πειρασμούς και τις πιθανές πηγές διαμάχης δημιουργώντας ένα φιλικό για το παιδί περιβάλλον.
• Αφήστε μερικά αντικείμενα που δεν κινδυνεύουν να σπάσουν και εξασκήστε το παιδί από νωρίς στη στοιχειώδη απαγόρευση.
• Αντιταχθείτε μόνο όταν είναι απαραίτητο. Δεν χρειάζεται να προκύπτει διαμάχη εξουσίας για το παραμικρό ούτε να χρησιμοποιείτε λέξεις όπως: «μη, όχι, ποτέ» με την παραμικρή αφορμή. Tα πολλά «όχι» και «μη» χάνουν την αποτελεσματικότητά τους, όταν επαναλαμβάνονται συνέχεια. Γι’ αυτό βάλτε προτεραιότητες στις απαγορεύσεις. Προτιμήστε να πείτε: «Αυτό το αφήνουμε εδώ…».
• Να είστε σταθεροί και απόλυτοι σε κάποιες βασικές απαγορεύσεις. Ό,τι απαγορεύεται σήμερα, απαγορεύεται και αύριο. Τηρήστε με συνέπεια και αυστηρότητα τους κανόνες, ιδιαίτερα όσους αφορούν στην ασφάλεια.
• Αποφύγετε τις φωνές και τον άγριο ή επιθετικό τόνο, όταν βάζετε απαγορεύσεις. Ο τόνος της φωνής πρέπει να είναι ήπιος, αλλά το ύφος σας αυστηρό, έτσι ώστε το παιδί να καταλάβει τη διαφορά.
• Η απαγόρευση πρέπει να βρίσκει σύμφωνους και τους δύο γονείς. Δεν μπορεί ο ένας να αναιρεί τα λεγόμενα του άλλου, γιατί τότε το παιδί παίρνει διπλό και διφορούμενο μήνυμα.
• Εξασφαλίστε πολλές εναλλακτικές. Αν αρνηθείτε κάτι στο μωράκι, καλό είναι να έχετε να του προσφέρετε κάτι άλλο σε αντάλλαγμα, ματαιώνοντας ανώδυνα τις πιθανόν παράλογες επιθυμίες του.
• Αποσπάστε την προσοχή του. Σε αυτή την ηλικία τα παιδάκια ξεχνούν εύκολα. Φροντίστε να έχετε διαθέσιμα ενδιαφέροντα ερεθίσματα, ώστε να στρέφετε το ενδιαφέρον του αλλού.
• Οι επικρίσεις σας, όταν κάνετε παρατηρήσεις, πρέπει να στρέφονται εναντίον της πράξης και όχι εναντίον του παιδιού. Αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε εκφράσεις όπως «κακό παιδί». Αντίθετα, δώστε έμφαση στο αποτέλεσμα της πράξης. Προτιμήστε δηλαδή να εξηγήσετε γιατί δεν πρέπει να κάνει κάτι, π.χ. «Δεν ρίχνουμε κάτω το φαγητό, γιατί λερώνει το χαλί».
• Να εκτιμάτε την καλή διαγωγή του παιδιού, κάθε φορά που αυτό την επιδεικνύει. Να το επιβραβεύετε αμέσως με επαινετικά λόγια, όποτε υπακούει στις εντολές σας