Παιχνίδι

« 3ος Χρόνος > Ανάπτυξη

Παιχνίδι

Το παιχνίδι του παιδιού σε αυτή την ηλικία αποκτά κάποιο νόημα, καθώς βάζει περισσότερους στόχους και σημειώνει περισσότερα επιτεύγματα, τα οποία αγαπά να επαναλαμβάνει. Τώρα πια μπορεί να διατηρήσει την προσοχή του για αρκετή ώρα σε μια δραστηριότητα, γι’ αυτό και αρχίζει να παίζει για μικρά διαστήματα μόνο του, καθώς συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στο παιχνίδι του. Έχει όμως ακόμα ανάγκη από τη συμμετοχή σας και κυρίως την επιβράβευση, γι’ αυτό μην του τη στερείτε. Μπορείτε μάλιστα να εστιάσετε το ενδιαφέρον του στα παρακάτω:

Κατασκευές

Το παιδί μπορεί να κάνει πιο σύνθετες κατασκευές. Στην ηλικία των δυόμισι περίπου ετών μπορεί να φτιάξει έναν πύργο με οκτώ κύβους. Τώρα μπορεί να πιάνει καλύτερα τα τουβλάκια με το δείκτη και τον αντίχειρα. Στην αρχή του τρίτου χρόνου θα μπορεί να φτιάξει ένα παζλ που συνθέτει μία εικόνα με τέσσερα ή έξι κομμάτια. Αργότερα τα κομμάτια μπορεί να είναι περισσότερα (έξι έως δώδεκα), ενώ μπορεί να ξεκινήσει να φτιάχνει παζλ με κύβους. Με την επανάληψη οι επιδόσεις του βελτιώνονται, με αποτέλεσμα να φτιάχνει όλο και πιο γρήγορα τα παζλ. Μπορεί μάλιστα να φτιάχνει κάθε φορά το ίδιο παζλ, τοποθετώντας τα κομμάτια με την ίδια σειρά.

Ταξινόμηση

Το παιδί αναγνωρίζει τώρα ομοιότητες και διαφορές και αρχίζει να χωρίζει τα διάφορα αντικείμενα σε ομάδες αναπτύσσοντας στην ηλικία αυτή την ικανότητα της ταξινόμησης. Στην αρχή απλώς τοποθετεί τα παιχνιδάκια του στη σειρά το ένα δίπλα στο άλλο. Σταδιακά θα αρχίσει να τα ταξινομεί σε ομάδες, ανάλογα με το είδος τους, δηλαδή αλλού τα αυτοκινητάκια, αλλού τα κουκλάκια, αλλού τα κουζινικά. Αν του πάρετε πλαστικά ζωάκια, θα δείτε πως μπορεί να ταιριάξει τα μεγάλα με τα αντίστοιχα μικρά τους.Επίσης, μπορείτε να φτιάξετε ένα πρόχειρο τετράδιο με αγαπημένα ή γνώριμα στο παιδί πράγματα, κόβοντας εικόνες από περιοδικά. Χωρίστε τα σε κατηγορίες, όπως πράγματα που τρώμε, πράγματα που είναι γλυκά, πράγματα που παίζουμε κ.λπ. Φτιάξτε αστείες εικόνες ανακατεύοντας και ενώνοντάς τες. Κουβεντιάστε για το λάθος στην εικόνα και πώς μπορείτε να το διορθώσετε.

Στερεότυπα και φαντασία

Τα παιχνίδια ρόλων εξακολουθούν να συναρπάζουν το παιδί. Στη φάση αυτή το παιχνίδι μοιάζει να ισορροπεί μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, όπου τα όρια είναι πραγματικά δυσδιάκριτα για εκείνο. Δεν υποδύεται μόνο ρόλους από πραγματικά πρόσωπα, αλλά και σενάρια με φανταστικούς ήρωες από παραμύθια ή την τηλεόραση και μπορεί μάλιστα να φτιάξει φανταστικούς διαλόγους μαζί τους. Η διαφορά στα τρία είναι ότι το παιδί δεν μιμείται, αλλά κυρίως αντιγράφει συμπεριφορές. Σε αυτή την ηλικία μάλιστα, ξεκινούν τα πρώτα στερεότυπα στο παιχνίδι, καθώς το παιδί στρέφεται σε ρόλους που καθορίζουν το φύλο του. Το κοριτσάκι υποκρίνεται ότι ταΐζει την κούκλα και το αγοράκι ότι φορτώνει με άμμο το φορτηγό. Μέσα από τη δική σας συμπεριφορά και συζήτηση θα αποκτήσει στάσεις, που πιθανόν θα χρωματίσουν τη συμπεριφορά του σε ολόκληρη τη ζωή του.

Παιχνίδια κίνησης

Το παιδί, σίγουρο πια για τις κινητικές του δυνατότητες, με μεγαλύτερο αυτοέλεγχο και καλύτερη ισορροπία, αγαπά να χρησιμοποιεί κουνιστά αλογάκια και αυτοκινητάκια, ενώ τα καταφέρνει όλο και καλύτερα στο σκαρφάλωμα, γι’ αυτό δείχνει μεγάλη αδυναμία στις τσουλήθρες. Επίσης, αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για να δοκιμάσει να κάνει ποδήλατο (τρίκυκλο), χρησιμοποιώντας τα πετάλια.

Καθώς έχει μάθει να ελέγχει το σώμα του, απολαμβάνει να πηδά, ακόμα και να πέφτει. Γι’ αυτό του αρέσει τόσο πολύ να χοροπηδά στο κρεβάτι σας κάνοντας βουτιές στο στρώμα και χαίρεται με τα φουσκωτά παιχνίδια στους παιδότοπους. Τέλος, καθώς συντονίζει όλο και καλύτερα τις κινήσεις του, αγαπά να παίζει με την μπάλα, να την πετάει ή να την κλωτσάει.

Ομαδικό παιχνίδι

Στην ηλικία των τριών χρόνων το παράλληλο παιχνίδι (δύο παιδιά παίζουν στον ίδιο χώρο το καθένα χωριστά από το άλλο) αρχίζει να δίνει τη θέση του στα παιχνίδια συνεργασίας και αλληλεπίδρασης. Το παιδί απολαμβάνει όλο και περισσότερο να παίζει με άλλα παιδιά και να συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια, καθώς μαθαίνει να μοιράζεται, να περιμένει τη σειρά του και να είναι μέλος μιας ομάδας. Γι’ αυτό και είναι η καλύτερη στιγμή για να το στείλετε, αν θέλετε, στον παιδικό σταθμό ή να φροντίσετε να το φέρνετε συχνά σε επαφή για παιχνίδι με άλλα παιδιά. Επιδιώξτε ακόμα να ενθαρρύνετε δραστηριότητες, όπου το ομαδικό παιχνίδι αποτελεί ανταμοιβή. Για παράδειγμα, όταν δύο παιδιά παίζουν και χτίζουν ένα πύργο με τουβλάκια, μπορεί να νιώσουν μεγάλη ικανοποίηση με το αποτέλεσμα του παιχνιδιού τους κι έτσι να τονιστεί το κομμάτι της συνεργασίας και του μοιράσματος. Επίσης, καλό είναι να υπάρχουν στο σπίτι παιχνίδια που ευνοούν τη συνεργασία μεταξύ των παιδιών, όπως σετ κατασκευών ή αν έχετε κήπο και αυλή, να υπάρχουν κούνιες και τσουλήθρα.

Ο μικρός σας ζωγράφος

Σε σχέση με το προηγούμενο χρόνο θα εντυπωσιαστείτε από τις προόδους του παιδιού σας στη ζωγραφική, καθώς το μουτζούρωμα αρχίζει και σχηματοποιείται. Από το τέλος του δεύτερου χρόνου και μετά θα διαπιστώσετε σημαντικές εξελίξεις στα μέχρι πρότινος τυπικά μουτζουρώματα του παιδιού. Η ζωγραφική ακολουθεί τα δικά της εξελεκτικά στάδια που συνήθως ακολουθούν τη νοητική εξέλιξη του παιδιού.

Συνήθως έξι μήνες μετά τη φάση του μουτζουρώματος -περίπου στην ηλικία των δυόμισι- θα αρχίσετε να διακρίνετε στην κόλλα κυκλικές γραμμές που μοιάζουν με αντικείμενα που αιωρούνται μέσα στην κόλλα. Το παιδί μάλιστα μπορεί να κατονομάζει αυτά τα πρώτα σύμβολα. Μην προσπαθείτε να μαντέψετε τι έχει ζωγραφίσει λέγοντάς του για παράδειγμα «Αυτό μοιάζει με ψάρι». Προτιμήστε να το ρωτήσετε «Τι είναι αυτό;», αφήνοντάς το να σας πει μόνο του τι είναι.

Το πρώτο σύμβολο στην κόλλα του χαρτιού εμφανίζεται γύρω στα δυόμισι με τρία χρόνια. Συνήθως είναι ένας κύκλος και αντιπροσωπεύει συνειδητά ή ασυνείδητα το πρόσωπο. Στο τέλος του τρίτου χρόνου ή και αργότερα έχουμε την πρώτη απλή αναπαράσταση ανθρώπου. Το κεφάλι -συνήθως δυσανάλογα μεγάλο- είναι ένας κύκλος όπου εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά με τελείες και γραμμούλες (μάτια και στόμα με τελευταία σε σειρά εμφάνισης τη μύτη). Συνήθως από το κεφάλι ξεκινούν δύο κάθετες γραμμές που αντιστοιχούν στα πόδια. Σε άλλη παραλλαγή μπορεί να δείτε μία κάθετη γραμμή που αντιστοιχεί στον κορμό και δύο οριζόντιες γραμμές για χέρια. Αυτή είναι η πρώτη απόπειρα μορφής ανθρώπου. Επίσης ένα συνηθισμένο σύμβολο σε αυτή τη φάση είναι ο ήλιος, ο οποίος στην αρχή μπορεί να είναι τόσο μεγάλος ώστε να καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της κόλλας του χαρτιού. Κάτι άλλο που θα πρέπει να έχετε υπόψη είναι ότι η σχέση του παιδιού με τα χρώματα δεν υπακούει ακόμα σε κανόνες, Αντίθετα είναι υποκειμενική. Μην απορήσετε λοιπόν αν δείτε έναν ροζ ήλιο ή πράσινα μαλλιά στα ανθρωπάκια του παιδιού.

Να θυμάστε πάντως ότι οι χρόνοι σε ό,τι αφορά την εξέλιξη στη ζωγραφική δεν είναι ίδιοι για όλα τα παιδιά. Κάποια μπορεί να συνεχίσουν να μουτζουρώνουν για αρκετό καιρό ακόμα πριν ζωγραφίσουν την πρώτη αναπαράσταση προσώπου ή αντικειμένου. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να έχετε υπερβολικές προσδοκίες πιέζοντας το παιδί να ζωγραφίσει ένα σύμβολο ή να μιμηθεί τον τρόπο που εσείς σχεδιάζετε, αν δεν θέλει.

Η ζωγραφική πάντως κατά τον τρίτο χρόνο για κάποια παιδάκια μπορεί να γίνει μία από τις αγαπημένες ασχολίες. Γι’ αυτό φροντίστε να είναι διαθέσιμα τα απαραίτητα σύνεργα: χαρτί, πολύχρωμες μπογιές, κηρομπογιές, μαρκαδόροι, νερομπογιές, πινέλα σε μέρος όπου δεν σας πειράζει να λερωθεί, καθώς το παιδί σε αυτή τη φάση είναι αρκετά άτσαλο.

Η ικανότητα συγκέντρωσης είναι ακόμα μικρή, πράγμα που σημαίνει ότι το παιδί μπορεί να τα παρατάει σχετικά γρήγορα. Γι’ αυτό μην απογοητευτείτε αν σταματήσει το έργο του, ενώ μόλις ξεκίνησε να ζωγραφίζει. Ο τρόπος που θα δεχτείτε το δημιούργημα του παιδιού είναι σημαντικό να είναι ενισχυτικός. Ο μικρός δημιουργός χρειάζεται ενθάρρυνση και επιβράβευση. Κερδίζοντας το παιδί την εκτίμησή σας για τα έργα του εισπράττει ταυτόχρονα αναγνώριση και αποδοχή για την προσωπικότητά του. Γι’ αυτό μην το διορθώνετε και μην επικρίνετε τον τρόπο που σχεδιάζει, γιατί μπορεί να του κόψετε τη φόρα. Αντίθετα δώστε του απόλυτη ελευθερία έκφρασης. Και μην ξεχνάτε να εκθέτετε μέσα στο σπίτι τα πρώτα αυτά ανεπανάληπτα έργα, πράγμα που είναι εξαιρετικά τονωτικό για την αυτοπεποίθησή του!

Συνοπτικός πίνακας εξέλιξης

• Μιλάει με προτάσεις τεσσάρων λέξεων.
• Λέει λέξεις στον πληθυντικό αριθμό.
• Χρησιμοποιεί προθέσεις.
• Ξέρει το όνομά του, το φύλο και την ηλικία του.
• Χοροπηδάει.
• Ανεβαίνει και κατεβαίνει σκαλιά κρατώντας κάγκελα.
• Ανεβαίνει σκαλιά με ένα πόδι σε κάθε σκαλί.
• Τρέχει γρήγορα.
• Κλωτσάει την μπάλα.
• Κάνει ποδήλατο με τρεις ρόδες χρησιμοποιώντας τα πετάλια.
• Ντύνεται και γδύνεται με μικρή βοήθεια.
• Μένει στεγνό την ημέρα και μαθαίνει να χρησιμοποιεί το γιογιό.
• Πλένει και σκουπίζει τα χέρια του.
• Ταιριάζει δύο όμοια χρώματα.
• Αντιγράφει απλά σχήματα, π.χ. κύκλους.
• Μιμείται κάθετη και οριζόντια γραμμή.
• Χτίζει μεγαλύτερους πύργους.
• Ξέρει τη θέση των πραγμάτων μέσα στο σπίτι.
• Ταξινομεί όμοια πράγματα σε ομάδα.

Οι καλύτερες επιλογές για παιχνιδια

• Κούκλες και λούτρινα ζωάκια.
• Μικρά πλαστικά ζωάκια (και τα αντίστοιχα μικρά τους).
• Παιχνίδια συσκευές: τηλέφωνο, κουζίνα, σιδερώστρα.
• Κουνιστά αλογάκια.
• Μουσικά όργανα, όπως μικρά πιάνα με φωτάκια και κουμπιά, που πατάει το παιδί κι ακούγονται τραγούδια.
• Τρίκυκλα ή αυτοκινητάκια με κόρνα.
• Απλά παζλ με λίγα κομμάτια.
• Κηρομπογιές, δαχτυλομπογιές, νερομπογιές.
• Είδη μεταμφίεσης, π.χ. καπέλα.