Προκλήσεις και Ανασφάλειες

« 3ος Χρόνος > Ψυχολογία

Προκλήσεις και Ανασφάλειες

Η ηλικία των τριών εξακολουθεί να έχει τις προκλήσεις της και το παιδί εξακολουθεί να αισθάνεται ανασφάλεια από καιρό σε καιρό. Πολλές φορές η συμπεριφορά του θα σας προβληματίζει, καθώς από τη μία θα κερδίζει το θαυμασμό σας για τα όσα ξέρει και μπορεί να μάθει, ενώ από την άλλη θα αισθάνεται δειλό ή απρόθυμο να προχωρήσει μπροστά. Φυσικά, εσείς θέλετε να του δώσετε την ευκαιρία να εξερευνήσει ελεύθερα και να μάθει όσο το δυνατόν περισσότερα χωρίς όμως τον κίνδυνο να καταπατήσει τα δικαιώματα των άλλων. Αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο, γιατί το μικρό παιδί μόλις έχει αρχίσει να κατακτά τις πρώτες κοινωνικές δεξιότητες.

Πολλές φορές, πάντως, κάποια πράγμα που φαίνονται εξαιρετικά απλά κι ανώδυνα για εμάς τους μεγάλους μπορεί να αποτελούν μεγάλη πρόκληση για το τρίχρονο, όπως για παράδειγμα η πρώτη μέρα στον παιδικό σταθμό. Ξεκινώντας για κάποια καινούργια περιπέτεια, θα διαπιστώσετε ότι το παιδί σας μπορεί να πισωγυρίσει. Μπορεί να ανυπομονεί να ανακαλύψει τον κόσμο, όμως αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψει τα γνωστά και να ψάξει για τα άγνωστα, πράγμα που κάποιες φορές το γεμίζει φόβο και ανασφάλεια. Γι’ αυτό, εσείς οι γονείς του εξακολουθείτε να αντιπροσωπεύετε για εκείνο την ασφάλεια και τη σταθερότητα, τη σιγουριά και την οικειότητα.

Να θυμάστε ότι κάθε παιδί έχει τη δική του προσωπικότητα και ωριμάζει αναπτυξιακά, συναισθηματικά και κοινωνικά με το δικό του ρυθμό. Γι’ αυτό δεν θα πρέπει να έχετε μεγάλες απαιτήσεις ούτε να το πιέζετε, όταν έρχεται αντιμέτωπο με αλλαγές. Όσο, εξάλλου κι αν αυτονομηθεί, έχει ανάγκη να νιώθει ότι μπορεί να επιστρέψει στην οικογένειά του σαν καταφύγιο. Το σταθερό περιβάλλον και η συνέπεια στο πρόγραμμα και στις ρουτίνες της καθημερινότητας συχνά αποτελούν το κλειδί σε αυτή την ευαίσθητη φάση.

Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου θα δείτε το παιδί σας να εκφράζει αρκετά συχνά τρυφερότητα, να χαϊδεύει, να φιλά και να δείχνει την αγάπη του απέναντι σε πρόσωπα ή πράγματα. Αυτή είναι η αρχή της έκφρασης των συναισθημάτων. Στον αντίποδα, όμως, υπάρχουν και πολλά αρνητικά συναισθήματα που το κατακλύζουν, όπως ο θυμός ή η αγανάκτηση, τα οποία ακόμα το παιδί αδυνατεί να χειριστεί. Θα διαπιστώσετε, ωστόσο, ότι το παιδί σας θέλει να κερδίζει την προσοχή και την αποδοχή σας περισσότερο από ποτέ. Γι’ αυτό δεν θα πρέπει να αφήσετε την περίοδο αυτή ανεκμετάλλευτη, αφού ο ρόλος σας είναι ουσιώδης για την καθοδήγηση του παιδιού προς τη σωστή κατεύθυνση. Η διαπαιδαγώγησή του είναι πολύ πιο σημαντική υπόθεση σε αυτή τη φάση από το αν έφαγε το φαγητό του ή ζωγράφισε το πρώτο του ανθρωπάκι. Τώρα εξάλλου είναι η καλύτερη περίοδος για να επικοινωνήσετε αποτελεσματικά με το παιδί, αφού είναι σε θέση να κάνει τους πρώτους απλούς λογικούς συνειρμούς και να χρησιμοποιεί πιο αποτελεσματικά το λόγο.

Για να τα καταφέρετε, δώστε στο μικρό σας να καταλάβει τις λογικές συνέπειες των πράξεών του, αφού τώρα πια μπορεί να συνειδητοποιεί τη σχέση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος. Η στέρηση προνομίων είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος πειθαρχίας, όμως δεν πρέπει να τη χρησιμοποιείτε συχνά και για ασήμαντους λόγους και βέβαια ποτέ πριν εξηγήσετε στο παιδί σας ακριβώς τι θέλετε από αυτό. Επίσης, οι περιορισμοί δεν πρέπει να διαρκούν μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί το παιδί ξεχνάει ποια ήταν η αρχική αιτία της συνέπειας. Μια μικρή ανταμοιβή της καλής του πράξης από την άλλη, μπορεί επίσης να καθοδηγήσει σωστά το παιδί. Το ίδιο ο έπαινος και η επιβράβευση, κάθε φορά που το παιδί τα καταφέρνει ή κάνει το σωστό.

Στις περιπτώσεις όπου το παιδί δεν επιδεικνύει την επιθυμητή συμπεριφορά, αποφύγετε να χρησιμοποιείτε φράσεις που το επικρίνουν και το μειώνουν, π.χ. «είσαι κακό παιδί» ή «είσαι τεμπέλης», γιατί σε αυτή την ηλικία το παιδί πιστεύει πως είναι ακριβώς ό,τι το αποκαλούν, με αποτέλεσμα να αισθάνεται ότι δεν αξίζει την αγάπη σας. Αντίθετα, δώστε έμφαση στην πράξη του παιδιού, τονίζοντας αν αυτό που κάνει είναι ή δεν είναι σωστό.

Αποφύγετε επίσης να καταφεύγετε σε συναισθηματικούς εκβιασμούς, π.χ. «Αν δε φας, δεν σ’ αγαπάω». Οι συναισθηματικοί εκβιασμοί τέτοιου τύπου εντείνουν τα αισθήματα ανασφάλειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης στο μικρό παιδί. Περιορίστε στο ελάχιστο τις φωνές, τις λεκτικές επιπλήξεις και τους εκφοβισμούς, πράγμα που -όταν γίνεται συχνά- αναισθητοποιεί το παιδί και υψώνει έναν τοίχο που εμποδίζει τη δίοδο επικοινωνίας και συνεργασίας. Η βία και το ξύλο δεν αποτελούν μέθοδο πειθαρχίας, όχι μόνο γιατί τραυματίζουν ανεπανόρθωτα συναισθηματικά το παιδί, αλλά γιατί αναπαράγονται μέσα από την επιθετική συμπεριφορά του παιδιού απέναντι σε άλλα παιδιά.

Σε περίπτωση που αισθάνεστε ότι η συμπεριφορά του παιδιού σάς έχει φτάσει στα όριά σας, το καλύτερο είναι να αποσυρθείτε για λίγο μέχρι να ηρεμήσετε, αφήνοντας το παιδί σε ασφαλή χέρια, χωρίς να ξεχνάτε ότι το παιδί των τριών χρόνων δεν έχει ακόμα την ωριμότητα ενός μεγάλου παιδιού και εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται τα πράγματα με το δικό του ανώριμο τρόπο. Γι’ αυτό, πάνω απ’ όλα, δείξτε κατανόηση αντιμετωπίζοντας με ψυχραιμία τα προβλήματα συμπεριφοράς που μπορεί να προκύψουν σε αυτή τη φάση.