Ήλιος: Πώς θα προστατέψετε τα παιδιά

Δίνει φως και ζωή. Είναι όμως και επικίνδυνος! Ιδιαίτερα για τα παιδιά -με το τόσο ευαίσθητο δέρμα, ο ήλιος μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα αντηλιακά δεν αρκούν για να τα προστατέψουν. Ας δούμε, λοιπόν, πώς θα τα περιβάλουμε με μια «ασπίδα ασφαλείας».

Της Φλώρας Κασσαβέτη με τη συνεργασία της Χριστίνας Αντωνίου-Βρεττού, δερματολόγου-αναπληρώτριας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, της Μαρίας Φωτοπούλου, οφθαλμίατρου-αναπληρώτριας διευθύντριας Οφθαλμολογικής Κλινικής – Νοσ. Παίδων «Αγία Σοφία», και της Ελένης Παπαγιαννίδου, κλινικής διαιτολόγου-βιοχημικού.

Ξεφυλλίστε οποιοδήποτε οικογενειακό άλμπουμ διακοπών και γρήγορα θα ανακαλύψετε ότι η ιδέα της διασκέδασης στη θάλασσα έχει αλλάξει δραματικά. Οι ταξιαρχίες από ηλιοκαμένα παιδάκια που παίζουν ανέμελα με τα κουβαδάκια και τα φτυαράκια τους στην άμμο, μια συνηθισμένη καλοκαιρινή εικόνα είκοσι χρόνια πριν, είναι μακρινή πλέον ανάμνηση. Στη θέση αυτής της εικόνας βρίσκουμε παιδιά με σκούρα γυαλάκια, πλατύγυρα καπέλα και προσωπάκια καλυμμένα με αντηλιακό.

Οι γονείς τώρα κοιτάζουμε τον ήλιο με καχυποψία και αναζητούμε τα σκιερά μέρη, όταν είμαστε στο δρόμο με το μωρό μας στο καροτσάκι, ή συνωστιζόμαστε κάτω από τα δέντρα, όταν πηγαίνουμε βόλτα στο πάρκο. Μήπως όμως γινόμαστε υπέρμετρα παρανοϊκοί;

Κατηγορηματικά όχι, όπως αναφέρει η «Έρευνα για τον Καρκίνο» που πρόσφατα παρουσίασε το SunSmart, μια καμπάνια για την προστασία από τον ήλιο.

Τις τελευταίες δεκαετίες μειώθηκε σημαντικά η στιβάδα του όζοντος στη στρατόσφαιρα, η οποία απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία των ηλιακών ακτίνων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η υπεριώδης ακτινοβολία και οι συνέπειες της αλόγιστης έκθεσης στον ήλιο να είναι πολλές και βλαβερές.

Ο καρκίνος του δέρματος παρουσιάζει αύξηση, ενώ, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, η ηλιακή ακτινοβολία ευθύνεται για το 90% των δερματικών καρκίνων. Στην πραγματικότητα, αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον ήλιο, τα παιδιά μας θα κινδυνεύουν τρεις φορές περισσότερο από τους παππούδες τους να παρουσιάσουν κακόηθες μελάνωμα -την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος. Ήδη το κακόηθες μελάνωμα αποτελεί την τρίτη πιο διαδεδομένη μορφή καρκίνου στην ηλικία 15-29 ετών. Στην Αμερική μάλιστα εκτιμάται ότι περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους που φτάνουν στην ηλικία των 65 χρόνων θα αναπτύξουν τουλάχιστον ένα καρκίνο του δέρματος στη ζωή τους.

Αυτό που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι η μεγαλύτερη ζημιά από τον ήλιο που πυροδοτεί τον καρκίνο προκαλείται στη νεαρή ηλικία -μέχρι την ηλικία των 20 χρόνων. Η αλόγιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία σε παιδική ηλικία μπορεί να διπλασιάσει αργότερα τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Αν ένα παιδί έχει κοκκινίσει από τον ήλιο έστω και λίγο, η πιθανότητα για τη δημιουργία μελανώματος διπλασιάζεται.

Η αλόγιστη έκθεση στον ήλιο κατά τη διάρκεια της παιδική ηλικίας προκαλεί βλάβες στο DNA μόνιμα και διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία των δερματικών κυττάρων. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο καταστρέφει τα δερματικά κύτταρα. Αυτό σημαίνει ότι, καθώς το παιδί μεγαλώνει, θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πάθει διάφορες μορφές καρκίνου, με πιο διαδεδομένη το μελάνωμα. Αν όμως σταματήσετε το πρώτο χτύπημα στο DNA, θα εμποδίσετε την ανάπτυξη του καρκίνου του δέρματος αργότερα.

Κανένα μαύρισμα δεν είναι υγιές. Το ελαφρύ μαύρισμα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκαυμάτων στα παιδιά σας, αλλά υπάρχει ακόμα ο κίνδυνος καταστροφής του δέρματος. Στην πραγματικότητα, το μαύρισμα δεν είναι ένδειξη υγείας, αλλά καταστροφής του δέρματος. Η απάντηση του δέρματος στο μαύρισμα από τον ήλιο είναι ο τραυματισμός του. Ακόμη κι αν το παιδί σας φαίνεται χαριτωμένο με τη μαυρισμένη πλατούλα και τις θερινές φακίδες πάνω στη μύτη του, αυτές οι κηλίδες στην πραγματικότητα είναι ενδείξεις για τη ζημιά που προξένησε ο ήλιος.

Με το να προστατεύσετε το παιδί σας τώρα, όχι μόνο θα του σώσετε το δέρμα, αλλά θα το εκπαιδεύσετε σε σωστές συνήθειες συμπεριφοράς στον ήλιο, τις οποίες θα εφαρμόσει αργότερα στην ενήλικη ζωή του.

Κανείς εξάλλου δεν είπε ότι η σχέση των παιδιών με τον ήλιο πρέπει να είναι απαγορευτική. Με την έκθεση στον ήλιο συντίθεται βιταμίνη D, η οποία παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών, γιατί βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου, διασφαλίζοντας την εναπόθεσή του στα οστά. Αρκεί η έκθεση στον ήλιο να γίνεται με μέτρο και με τις σωστές προφυλάξεις. Υιοθετώντας σωστές συνήθειες εξασφαλίζετε ότι ο ήλιος θα παραμείνει φίλος κι όχι εχθρός των παιδιών.

Η σημασία που έχει ο τύπος δέρματος

Τα παιδιά, ανεξάρτητα από το χρώμα της επιδερμίδας τους, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Ακόμα κι ένα απλό ηλιακό έγκαυμα με φουσκάλες κατά την παιδική ηλικία διπλασιάζει τον κίνδυνο μελανώματος κι άλλου είδους καρκίνων του δέρματος. Σε ό,τι αφορά την προστασία από τον ήλιο, ο τύπος του δέρματος παίζει ρόλο.

Εάν το παιδί σας, για παράδειγμα, έχει ανοιχτόχρωμο δέρμα με κοκκινωπά μαλλιά, το σωστό είναι να το κρατήσετε μακριά απ’ τον ήλιο μέχρι να γίνει τουλάχιστον 12 μηνών, ενώ τα μωρά με σκούρα επιδερμίδα έχουν πολύ καλύτερο σύστημα προστασίας από τον ήλιο. Είναι σημαντικό, λοιπόν, για τους γονείς να γνωρίζουν αν το δέρμα ενός μωρού είναι υπερευαίσθητο στον ήλιο, διασφαλίζοντας ανάλογα με τον τύπο του ότι δε θα καεί κάτω από τον ήλιο. Για σωστή καθοδήγηση η επίσκεψη σ’ ένα δερματολόγο θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη.

Επίσης, θα πρέπει να επαγρυπνείτε και να προστατεύετε αποτελεσματικά από τον ήλιο το παιδί ιδίως:

• αν είναι κάτω των 2 ετών
• αν έχει ανοιχτό χρώμα επιδερμίδας
• αν έχει κόκκινα ή ξανθά μαλλιά
• αν παίρνει φάρμακα (π.χ. αντιβιοτικά)
• αν έχει ευαίσθητο δέρμα ή παρουσιάζει ευαισθησία στα μάτια

Μωρά στον ήλιο;

Μέχρι πρότινος θα είχατε σίγουρα ακούσει ότι μωρό και ήλιος δε συμβαδίζουν. Είναι, λοιπόν, τα μωρά γεννημένα για τη σκιά; Οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα μωρά που δεν έχουν συμπληρώσει ακόμα τους έξι μήνες δε θα πρέπει να εκτίθενται καθόλου στον ήλιο, γιατί το δέρμα τους είναι πολύ ευαίσθητο. Το δέρμα του μωρού δεν έχει τόσα προστατευτικά φίλτρα όσα ενός ενηλίκου. Έτσι, είναι ευκολότερο για τις ηλιακές ακτίνες να διεισδύσουν στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος. Επίσης, ο προστατευτικός μηχανισμός ενάντια στην ηλιακή ακτινοβολία, δηλαδή το μαύρισμα, δεν αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των 12 μηνών. Στο μέσο, λοιπόν, μιας καλοκαιρινής μέρας ένα μωρό μπορεί να καεί από τον ήλιο σε διάστημα λιγότερο των δέκα λεπτών.

Αν και είναι προτιμότερο και πιο ασφαλές να μην εκθέτετε το μωρό σας απευθείας στον ήλιο, οι παιδίατροι επισημαίνουν ότι ο ήλιος μπορεί να βλέπει τα μωρά, με την προϋπόθεση ότι φορούν αντηλιακό. Αν και παλιότερα υπήρχαν κάποιες ενστάσεις σχετικά με τη χρήση των αντηλιακών στα μωρά, σήμερα γνωρίζουμε ότι κανένα αντηλιακό δε θέτει σε κίνδυνο το δέρμα του μωρού, ειδικά όταν πρόκειται για προϊόντα που απευθύνονται σε παιδιά. Δεν πειράζει, λοιπόν, εάν το δει και λίγο ο ήλιος, αρκεί να χρησιμοποιείτε το κατάλληλο αντηλιακό. Σε γενικές γραμμές να θυμάστε:

• Μπορείτε να βάζετε αντηλιακό και στα μωρά κάτω των 6 μηνών.
• Χρησιμοποιήστε ένα προϊόν που απευθύνεται σε παιδιά. Εάν το μωρό σας έχει ευαίσθητο δέρμα, αναζητήστε ένα προϊόν χωρίς χημικά συστατικά ή ζητήστε τη συμβουλή δερματολόγου.
• Βάλτε λίγη ποσότητα αντηλιακού στα χέρια σας απλώνοντάς την προσεκτικά στο πρόσωπο του μωρού, μακριά από τα μάτια και το στόμα.
• Εάν πρέπει να βγείτε έξω και δεν μπορείτε να αποφύγετε τον ήλιο, φορέστε στο μωρό ένα καπέλο με πλατύ γείσο.
• Προτιμήστε το χαλαρό ντύσιμο πυκνής ύφανσης, που είναι κατάλληλο για να κρατήσει το μωρό σας δροσερό.
• Βεβαιωθείτε ότι το κεφαλάκι του μωρού σας, ο κορμός του, τα χέρια και τα πόδια του είναι προστατευμένα και καλύψτε όσο το δυνατόν καλύτερα τα εκτεθειμένα σημεία με αντηλιακό.
• Βεβαιωθείτε ότι το καρότσι που το μεταφέρετε σκιάζεται με κουκούλα ή ομπρέλα. Βεβαιωθείτε ότι το καροτσάκι έχει επαρκή προστασία από τον ήλιο και στα πλαϊνά του μέρη.
• Αν θέλετε να πάρετε το μωρό στην παραλία μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια, προγραμματίστε να κάνετε οικογενειακώς τα θαλάσσια μπάνια σας ή νωρίς το πρωί (8.30π.μ. με 10.30π.μ. ή μετά τις 4.00μ.μ.) και φροντίστε η παραμονή σας να είναι σύντομη και κάτω από ομπρέλα.

Προστασία στην παραλία

Δεν υπάρχουν εύκολοι και γρήγοροι κανόνες σχετικά με το ποιος βαθμός έκθεσης στον ήλιο είναι ασφαλής. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι πώς θα προστατεύσουμε τα παιδιά μας, χωρίς να στερηθούμε τον ήλιο και το φρέσκο αέρα μιας υπέροχης καλοκαιρινής μέρας. Παρακάτω παραθέτουμε ό,τι θα έπρεπε να έχετε υπόψη:

• Φροντίστε η παραμονή σας στην παραλία ή στην πισίνα να μην είναι παρατεταμένη. Επειδή οι ακτίνες UV «κάνουν γκελ» σε αντανακλαστικές επιφάνειες, όπως είναι το νερό και η άμμος, ένα παιδί εξακολουθεί να είναι ευάλωτο, ιδιαίτερα στην παραλία, ακόμα κι όταν είναι υπό σκιά.
• Προγραμματίστε τα μπάνια σας έτσι ώστε να αποφεύγετε την επίσκεψη στην παραλία ή στην πισίνα (αν είναι ανοιχτή) από τις 11.00π.μ. έως τις 4.00μ.μ., τις ώρες δηλαδή εκείνες κατά τις οποίες η περιεκτικότητα της ηλιακής ακτινοβολίας σε υπεριώδεις ακτίνες είναι η μεγαλύτερη.
• Έχετε στην παραλία κατά νου τον κανόνα της σκιάς: εάν δεν μπορείτε να δείτε τη σκιά σας ή η σκιά σας είναι κοντύτερη από εσάς, θα πρέπει οπωσδήποτε να καταφύγετε σε σκιερό μέρος.
• Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί μεταξύ 11.00π.μ. με 2.00μ.μ., καθώς η ηλιακή ακτινοβολία είναι τις ώρες αυτές πιο έντονη.
• Στην παραλία, να είστε πάντοτε εξοπλισμένοι με μια ομπρέλα ή με μια μικρή τέντα για τον ήλιο.
• Μάθετε τα παιδιά να καταφεύγουν στη σκιά της ομπρέλας όταν παίζουν στην παραλία. Αν η ομπρέλα είναι στημένη μακριά απ’ την ακρογιαλιά, την οποία συνήθως προτιμούν τα παιδιά, θα πρέπει να στήσετε μια στο σημείο που παίζουν.
• Έχετε πάντα μαζί σας και δίνετε στο παιδί άφθονο νερό, για να προλάβετε τυχόν αφυδάτωση.
• Έχετε πάντα δεύτερο (ή και τρίτο) καπέλο στην τσάντα θαλάσσης, γιατί μπορεί το παιδί να χάσει ή να βρέξει το πρώτο.
• Αν και το να φοράει το παιδί σας όταν κολυμπάει μπλούζα με μανίκια είναι καλύτερο από το τίποτα, παρ’ όλα αυτά χρειάζεται να φοράει και αντηλιακό.
• Αναζητήστε στην αγορά ρούχα με προστασία ενάντια στις ακτίνες UV, όπως μαγιό, T-shirts και σορτς για μωρά και παιδιά, τα οποία να προφέρουν 40 SPF ή και περισσότερο, ακόμα κι αν βραχούν.

Προστασία έξω από το σπίτι

Τα παιδιά περνούν το 80% της ζωής τους εκτεθειμένα στον ήλιο πριν από την ηλικία των 18. Οι ώρες, όμως, που περνάει το παιδί σας κάτω από τον ήλιο μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα αργότερα.

Σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες, η μεγαλύτερη ζημιά από τον ήλιο συμβαίνει κατά την καθημερινή μας έκθεση, κάνοντας το πρόγραμμα της ημέρας, δηλαδή πηγαίνοντας για ψώνια ή παίζοντας στον κήπο. Τα παιδιά χρειάζονται προστασία ακόμα κι όταν βγαίνουν έξω για βόλτα ή για να παίξουν, αλλά και κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, όταν πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό.

Γι’ αυτό:

1. Εάν πρέπει να βγείτε έξω, μείνετε στη σκιά όσο περισσότερο γίνεται. Η σκιά από μόνη της μπορεί να μειώσει την έκθεση στην ακτινοβολία UV περίπου στο 75% και είναι αποτελεσματική όταν είναι επαρκής η έκτασή της.

2. Αποφεύγετε την ήλιο, όταν η ακτινοβολία UV βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της, ανάμεσα δηλαδή στις 11 το πρωί και στις 4 το απόγευμα, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

3. Η χρήση του αντηλιακού πρέπει να γίνει καθημερινή τελετουργία, όπως το βούρτσισμα των δοντιών. Συνηθίστε το παιδί σας να φοράει αντηλιακό κάθε μέρα πριν βγει έξω από το σπίτι, ακόμα κι όταν έχει συννεφιά, καθώς το 80% των ηλιακών ακτίνων διαπερνούν τα σύννεφα.

4. Δώστε σαφείς οδηγίες σε όσους προσέχουν το παιδί (γιαγιά, μπέιμπι σίτερ, βρεφονηπιοκόμος) σχετικά με την προστασία από τον ήλιο. Στείλτε ένα αντηλιακό και ένα καπέλο στον παιδικό σταθμό, εξηγώντας στη νηπιαγωγό ότι θέλετε οπωσδήποτε το παιδί να τα φοράει όταν βγαίνει έξω.

5. Έχετε πάντα μαζί στην τσάντα σας τα αντηλιακά του παιδιού, το καπελάκι του και τα γυαλιά του καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.

6. Όταν πηγαίνετε στο πάρκο ή στις κούνιες, καταλύστε στη σκιά ενός δέντρου, παροτρύνοντας και τα παιδιά να παίζουν στη σκιά και υπενθυμίζοντας τους να έρχονται κοντά σας, για να ξεκουραστούν και να πιουν νερό.

7. Στον κήπο ή στη βεράντα του σπιτιού σας, καλό θα είναι να στήσετε τα παιχνίδια του παιδιού σε μέρος όπου σκιάζεται ή τουλάχιστον να τοποθετήσετε προσωρινά προστατευτικά για τον ήλιο στο σημείο που παίζει το παιδί.

8. Μην ξεχνάτε να βάζετε αντηλιακό στο παιδί όταν αθλείται ή παίζει με τους φίλους του σε ανοιχτούς χώρους, ακόμα κι όταν έχει συννεφιά.

9. Να έχετε πάντα μαζί σας νερό και φροντίστε να υπενθυμίζετε στο παιδί να το πίνει, ειδικά αν το παιχνίδι του είναι ενεργητικό.

10. Για να αποφύγετε τη χρήση μεγάλης ποσότητας αντηλιακού, ντύνετε τα παιδιά με ελαφριά, βαμβακερά κι άνετα ρούχα, που καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια τους, ώστε να είναι δροσερά κάτω από τον ήλιο.

(πλαίσιο)

Είναι σημαντικό…

Μάθετε στο παιδί σας τον κανόνα της σκιάς: αν η σκιά του είναι μικρότερη από το ύψος του, τότε οι ηλιακές ακτίνες είναι πολύ ισχυρές και θα πρέπει εκείνη την ώρα να παίζει στη σκιά.

Αντηλιακή ένδυση

Η αλήθεια είναι ότι τα καλοκαιρινά μπλουζάκια προσφέρουν ελάχιστη προστασία από τον ήλιο. Πιο συγκεκριμένα, τα βαμβακερά T-shirts εξασφαλίζουν λιγότερη από 4 έως 10 SPF προστασία. Γι’ αυτό θα πρέπει να είστε προσεκτικοί στο ντύσιμο του παιδιού, καθώς αποτελεί κι αυτό ένα ακόμα μέτρο προστασίας από τον ήλιο.

• Για να αυξήσετε την προστασία, φροντίστε να επιλέγετε τα σωστά υφάσματα για τα καλοκαιρινά ρούχα του παιδιού σας και τα σωστά καπέλα.
• Προτιμήστε την πυκνή ύφανση. Αν μπορείτε να δείτε τα δάχτυλά σας μέσα από το ύφασμα, τότε το συγκεκριμένο ρούχο δεν μπορεί να προστατέψει το παιδί σας από τον ήλιο.
• Το χαλαρό ντύσιμο θα κρατήσει το παιδί δροσερό, ενώ τα σκουρόχρωμα υφάσματα θα κρατήσουν μακριά ακόμα περισσότερες ακτίνες UV.
• Εάν είστε στην παραλία ή σε πισίνα, να γνωρίζετε ότι τα βρεγμένα ρούχα χάνουν τη μισή προστασία που παρέχουν (λιγότερο από 3 SPF ) ενάντια στις ακτίνες UV.
• Αναζητήστε στην αγορά ρούχα με προστασία ενάντια στις ακτίνες UV, όπως μαγιό, T-shirts, σορτς και καπέλα για μωρά και παιδιά, τα οποία προφέρουν 40 SPF ή και περισσότερο, ακόμα κι αν βραχούν.
• Αν κατά τη διάρκεια της βόλτας ή του παιχνιδιού έξω από το σπίτι το παιδί πρόκειται να είναι εκτεθειμένο στον ήλιο, προτιμήστε να του βάλετε ένα T-shirt (μπλουζάκι με μανίκια) αντί για φανελάκι ή μπλουζάκι με τιράντες, βάζοντας αντηλιακό στις ακάλυπτες περιοχές.
• Τα καπέλα είναι βασικός εξοπλισμός για το καλοκαίρι. Έχετε πάντα ένα στην τσάντα σας και τα υπόλοιπα σε σημείο που να φαίνονται, ώστε να τα βρίσκει γρήγορα το παιδί πριν βγει έξω.
• Επιλέξτε ελαφριά καπέλα (τα βαμβακερά είναι ιδανικά) με πλατύ γείσο, για να σκιάζουν το πρόσωπο, τα αυτιά και το σβέρκο. Να θυμάστε ότι οι μπαντάνες και τα μαντήλια δεν εξασφαλίζουν προστασία από τον ήλιο στα κοριτσάκια, αφού το προσωπάκι τους μένει εκτεθειμένο.
• Είναι χρήσιμο να υπάρχουν στο καπέλο λάστιχα ή κορδόνια, για να στερεώνονται πιο σταθερά στο κεφάλι και να μη φεύγουν με τον αέρα, αν και πολλά παιδιά αντιπαθούν αυτόν τον περιορισμό.

Αντηλιακά: Η τελευταία γραμμή άμυνας απέναντι στον ήλιο

Όλοι χρειάζονται αντηλιακό για την προστασία από τον ήλιο. Ακόμα και τα παιδιά που μαυρίζουν εύκολα χρειάζονται οπωσδήποτε αντηλιακό. Αν το παιδί σας έχει ανοιχτό χρώμα δέρματος ή φακίδες, διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο, γι’ αυτό να είστε πιο προσεκτικοί.

Αυτό που χρειάζεται να καταλάβετε είναι ότι το αντηλιακό δεν εξασφαλίζει απόλυτη και ξεκάθαρη προστασία από τον ήλιο. Η χρήση αντηλιακών δεν πρέπει να μας ενθαρρύνει ώστε να αφήνουμε τα παιδιά περισσότερο στον ήλιο.

Οι πληροφορίες που αναγράφονται στις ετικέτες των αντηλιακών δεν είναι πάντα ακριβείς. Αυτός είναι ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με τις βιομηχανίες καλλυντικών, αποφάσισε να αλλάξει τις ετικέτες στα αντηλιακά προϊόντα, προκειμένου οι πληροφορίες που αναγράφονται να είναι πιο σαφείς. Ο Gregor Kreushuber, αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη βιομηχανία καλλυντικών, αναφέρει πως δεν υπάρχει ενιαίος και ξεκάθαρος νόμος για τις προδιαγραφές των αντηλιακών προϊόντων. Πολλές, λοιπόν, από τις σημερινές ετικέτες θεωρούνται παραπλανητικές. Για παράδειγμα, πολλά προϊόντα εμφανίζονται σαν να προστατεύουν απόλυτα από τις ακτίνες UVA και UVB, κάτι που τεχνολογικά και επιστημονικά είναι αδύνατον. Κατηγορούνται επίσης τα προϊόντα για μωρά και παιδιά, καθώς κάποια δίνουν την ψεύτικη εντύπωση ότι προστατεύουν επαρκώς αυτή την ειδική και ευαίσθητη κατηγορία πληθυσμού. Με βάση πάντως τις νέες οδηγίες οι ετικέτες θα πρέπει να ακολουθούν έναν παγκόσμιο κώδικα, π.χ. να αναγράφουν την ένδειξη προστασίας ελαφριά, μέτρια ή δυνατή αντί για ενδείξεις με νούμερα για το δείκτη SPF. (Βλέπε La Figaro, Μάιος 2006)

Αυτό, πάντως, που εμείς οι γονείς χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι η εφαρμογή οποιουδήποτε αντηλιακού δεν είναι από μόνη της αρκετή για την προστασία από τον ήλιο. Αντίθετα, απαιτείται η υιοθέτηση κι άλλων σωστών συνηθειών (σωστός ρουχισμός, αποφυγή του ήλιου τις ώρες της έντονης ηλιοφάνειας κλπ.).

Πριν βάλετε στην τσάντα σας οποιοδήποτε αντηλιακό πέσει στα χέρια σας, καλό είναι να είστε εξοικειωμένοι με όρους που αφορούν την αποτελεσματικότητά του αλλά και τους κανόνες που αφορούν τη σωστή χρήση του.

Ακτίνες UVA και UVB

Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες πίστευαν ότι μόνο οι ακτίνες UVB είναι επικίνδυνες. Μολονότι οι ακτίνες UVB αποτελούν τον κύριο κίνδυνο για τον καρκίνο του δέρματος, τώρα πια ξέρουμε ότι οι ακτίνες UVA, αν και δεν προκαλούν εγκαύματα, επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνου, ενώ ευθύνονται και για τη γήρανση του δέρματος, καθώς διαπερνούν σε βάθος τα στρώματα της επιδερμίδας, καταστρέφοντας τις ίνες ελαστίνης και κολλαγόνου.

Βεβαιωθείτε ότι το αντηλιακό προσφέρει προστασία ευρέως φάσματος, δηλαδή προστατεύει τόσο από τις υπεριώδεις ακτίνες UVB όσο κι από τις UVΑ.

Φυσικά ή χημικά φίλτρα

Τα αντηλιακά για παιδιά περιέχουν είτε φυσικά φίλτρα, όπως τον ψευδάργυρο ή το οξείδιο τιτανίου, που απωθούν τις UV ακτίνες από το δέρμα είτε χημικά ή μερικές φορές και τα δύο. Γι’ αυτό:

• Εξετάστε τα συστατικά του αντηλιακού. Το οξείδιο ψευδαργύρου, το διοξείδιο τιτανίου ή η οξυμπενζόνη προστατεύουν το δέρμα από τις ακτίνες UVB και UVA.
• Οι φόρμουλες που περιέχουν φυσικά φίλτρα είναι άμεσα αποτελεσματικές, ενώ τα αντηλιακά με τα χημικά απωθητικά χρειάζονται 20-30 λεπτά για να δράσουν, γι’ αυτό ανάλογα με το είδος θα πρέπει να φροντίσετε να τα εφαρμόσετε στο δέρμα πριν εκθέσετε τα παιδιά στον ήλιο.

Δείκτης προστασίας (SPF)

Η διαβάθμιση SPF (sun protection factor – δείκτης αντηλιακής προστασίας) σχετίζεται μόνο με το ποσοστό των ακτίνων UVB που φιλτράρονται.

Η προστασία από τις ακτίνες UVA σημαίνεται από διαβάθμιση αστεριών από το ένα έως το πέντε.

Όσο υψηλότερο είναι το SPF, τόσο περισσότερο επιτρέπει να παραμείνει το παιδί σας στον ήλιο χωρίς να καεί. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας κανονικά και χωρίς αντηλιακό καίγεται μέσα σε δέκα λεπτά, τότε επαλείφοντας το δερματάκι του με ένα αντηλιακό με 15SPF θα το διαφυλάξετε από το ηλιακό έγκαυμα για περίπου δυόμισι ώρες (δηλαδή 15 φορές περισσότερο).

Υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ των αντηλιακών με υψηλότερο δείκτη προστασίας. Για παράδειγμα, ένα αντηλιακό με SPF 15 φιλτράρει το 93-94% των ακτίνων UVB, ένα με SPF 30 φιλτράρει το 96% των ακτίνων, ενώ ένα με SPF 60 φιλτράρει το 98% των ακτίνων, δηλαδή 3 έως 4% παραπάνω.

Σε κάθε περίπτωση να θυμάστε:

• Για τα παιδιά χρησιμοποιούμε αντηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον SPF 20.
• Ο υψηλός δείκτης προστασίας καθυστερεί, αλλά δεν εμποδίζει τα εγκαύματα. Ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 20 ή υψηλότερο μπορεί να προστατέψει, όμως σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπει τη συνεχή έκθεση στον ήλιο.

Αδιάβροχα αντηλιακά

Ακόμα και τα αδιάβροχα αντηλιακά χάνουν την αποτελεσματικότητά τους μετά από 80 λεπτά στο νερό κι ακόμη νωρίτερα, εάν τα παιδιά τα χτυπάει το κύμα, ιδρώνουν κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ή σκουπίζονται με την πετσέτα μετά το μπάνιο. Γι’ αυτό:

• Θα πρέπει να βάζετε αντηλιακό στο παιδί κάθε δύο ώρες, εφόσον είστε ακόμα στον ήλιο.
• Θα πρέπει να ανανεώνετε την εφαρμογή μετά το μπάνιο και μετά το σκούπισμα.

Αντηλιακά αποκλειστικά για παιδιά

Σχετικά με την ασφάλεια των αντηλιακών, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσφατα επανεξέτασε όλα τα συστατικά παρασκευής τους και αξιολόγησε την ικανότητά τους για προστασία των μωρών και των παιδιών από το ήλιο. Το συμπέρασμα ήταν ότι τα προϊόντα είναι ασφαλή στα ισχύοντα επιτρεπόμενα όρια χρήσης. Παρ’ όλα αυτά, πολλά αντηλιακά περιέχουν χημικά τα οποία πιθανώς να προκαλούν προβλήματα, όπως ερεθιστικές δερματίτιδες.

• Χρησιμοποιείτε οπωσδήποτε αντηλιακά προϊόντα για παιδιά. Αν χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε το δικό σας αντηλιακό, βάλτε στο παιδί μικρότερη ποσότητα.
• Για τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, επιλέξτε αντηλιακά με υποαλλεργική σύνθεση και χωρίς άρωμα.
• Αν το παιδί έχει ευαίσθητο δέρμα, παρουσιάζει αλλεργίες ή ατοπική δερματίτιδα, ζητήστε τη συμβουλή του δερματολόγου, ο οποίος θα συστήσει το κατάλληλο αντηλιακό και προϊόντα καθαρισμού και ενυδάτωσης.

Οι κανόνες της σωστής χρήσης

Ένας γενικός κανόνας λέει ότι μια τετραμελής οικογένεια πρέπει να τελειώνει 250 ml αντηλιακό σε μια μέρα, αν βάλουν όλοι από δύο φορές. Οι περισσότεροι άνθρωποι εφαρμόζουν την αντηλιακή κρέμα στο δέρμα τους σε πολύ λεπτή στρώση, μειώνοντας τη δράση του SPF περίπου στα 2/3. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, αν απλώσετε το αντηλιακό σας δύο φορές, η πρώτη στρώση θα απορροφηθεί από το δέρμα, ενώ η δεύτερη θα καθίσει επάνω στο δέρμα, εξασφαλίζοντας πολύτιμη δράση. Με τη δεύτερη στρώση θα καλύψετε επίσης τις περιοχές που πιθανότατα παραλείψατε με την πρώτη. Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των αντηλιακών να θυμάστε:

• Το δέρμα χρειάζεται 20 λεπτά περίπου για να απορροφήσει το αντηλιακό, γι’ αυτό μη βγαίνετε ποτέ από το σπίτι χωρίς να έχετε βάλει πρώτα στο παιδί αντηλιακό.
• Φροντίστε να καλύψετε σωστά όλο το σώμα του παιδιού. Μην ξεχνάτε την πλάτη, τους ώμους και τα πόδια.
• Δείξτε ιδιαίτερη προσοχή στο πρόσωπο, εκπαιδεύοντας το παιδί να κλείνει τα μάτια του, όταν του βάζετε αντηλιακό, μην παραλείποντας τα αυτιά, τη μύτη και τις άκρες των χειλιών.
• Εφαρμόστε το αντηλιακό σε δύο στρώσεις για πιο ολοκληρωμένη προστασία.
• Βάλτε αντηλιακό ξανά στο παιδί σας αφού βγει από το νερό κι αφού το σκουπίσετε. Ακόμα κι αν το παιδί σας δεν κολυμπήσει καθόλου, η επίδραση του αντηλιακού διαρκεί για δύο ώρες περίπου. Μετά, πρέπει να ξαναβάλετε.
• Βάζετε αντηλιακό κάθε μία με δύο ώρες, ιδιαίτερα αν η σύνθεσή του είναι τέτοια που αφαιρείται με ένα χαρτομάντιλο ή ξεβγάζεται εύκολα με το νερό.
• Οι πρόσθετες εφαρμογές δεν επιμηκύνουν την περίοδο προστασίας του παιδιού από τον ήλιο (π.χ. εάν το παιδί σας είναι πιθανό να καεί μετά από μια ώρα στον ήλιο, μια επιπλέον στρώση αντηλιακού μετά από τη μια ώρα δε θα του προσφέρει καμιά προστασία για την επόμενη ώρα στον ήλιο).
• Μην εμπιστεύεστε αντηλιακά που έχουν περισσέψει από προηγούμενα καλοκαίρια, καθώς τείνουν να χάνουν τη δραστικότητά τους.

Ουπς… καήκαμε!

Αν και καλό είναι να μη συμβεί, να θυμάστε ότι σε περίπτωση ηλιακού εγκαύματος σπουδαίο ρόλο παίζει η σωστή περιποίηση. Αποφύγετε πρακτικές μεθόδους, π.χ. επάλειψη με γιαούρτι ή κομπρέσες με χαμομήλι. Η σωστή φαρμακευτική αγωγή μπορεί να ανακουφίσει αμέσως το παιδί και να βοηθήσει το δέρμα να επανέλθει γρήγορα. Γι’ αυτό:

• Επικοινωνήστε με το γιατρό, για να σας συστήσει την κατάλληλη καταπραϋντική κρέμα που θα χρειαστεί να εφαρμόσετε.
• Αποφύγετε τα ενυδατικά προϊόντα που έχουν ως βάση τους το πετρέλαιο, επειδή ανεβάζουν τη θερμοκρασία και προκαλούν εφίδρωση.
• Μην αφήνετε το παιδί σας να αγγίζει τα στεγνά και καμένα σημεία στο δέρμα του. Το ξεφλούδισμά τους όχι μόνο πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο μόλυνσης, αλλά αυξάνει και την πιθανότητα και άλλου εγκαύματος.
• Φροντίστε το σημείο που κάηκε το παιδί να είναι καλυμμένο από τα ρούχα, ακόμα κι όταν βγει καινούργιο δέρμα. Το νέο δέρμα είναι πιο ευαίσθητο, επειδή το στρώμα του έχει λιγότερο προστατευτική χρωστική ουσία (μελανίνη).
• Ανακουφίστε το παιδί με χλιαρά λουτρά, στεγνώνοντάς το απαλά (ταμπονάροντας) και χωρίς να τρίβετε το δέρμα του με την πετσέτα.
• Εφαρμόστε κρύες κομπρέσες, καταπραϋντικά προϊόντα και την υδροκορτιζονούχα κρέμα. Εάν στο σημείο που έχει καεί το παιδί εμφανιστούν φουσκάλες, θα πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό, ο οποίος πιθανόν να αφαιρέσει το υγρό χρησιμοποιώντας μια αποστειρωμένη βελόνα, αφήνοντας το επάνω μέρος του δέρματος άθικτο.
• Εάν το έγκαυμα είναι πολύ άσχημο, επίπονο ή έχει πύον, καλέστε αμέσως το γιατρό.

Trip tips

• Όταν ταξιδεύετε με αυτοκίνητο χρησιμοποιείτε πάντα τα ειδικά προστατευτικά ηλίου για τα παράθυρα, προκειμένου να προστατέψετε το παιδί σας από τις ακτίνες UVA (οι οποίες διαπερνούν τα τζάμια).
• Βάζετε αντηλιακό, αν πρόκειται να πάτε εκδρομή ή να ταξιδέψετε με το αυτοκίνητο ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο.
• Φροντίστε ώστε ο χώρος του αυτοκινήτου να αερίζεται κι, αν χρησιμοποιείται κλιματιστικό, να μη χτυπά απευθείας το παιδί.
• Αποφεύγετε να ταξιδεύετε τις πολύ ζεστές περιόδους του καλοκαιριού, και ποτέ σε περίοδο καύσωνα.
• Αν πρόκειται να ταξιδέψετε με καράβι και το ταξίδι είναι πολύωρο, φροντίστε να κλείσετε καμπίνα, αποφεύγοντας να καταλύσετε στο κατάστρωμα, καθώς ο ήλιος αλλάζει θέση.
• Εάν πρόκειται να ταξιδέψετε στο εξωτερικό, σιγουρευτείτε ότι οι συνθήκες θα είναι άνετες και ασφαλείς για τα παιδιά.

kids.in.gr