Ομοιοπαθητική και εναλλακτική ιατρική για παιδιά

Ομοιοπαθητική, βότανα και άλλα τινά: Μόδα ή σωτηρία; Μπορούμε να εμπιστευτούμε τις εναλλακτικές θεραπείες για τα μικρά μας; Τι λένε οι «κλασικοί» παιδίατροι για όλα αυτά;

Της Άννας Δάλλα με τη συνεργασία του Γιώργου Παπαδόπουλου, αναπληρωτή καθηγητή Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, της Θεοδώρας Ζώτου, παιδιάτρου-ομοιοπαθητικού, της Γιάννας Περγαντά, φαρμακοποιού, και της Μαρίας Πετράκη, παιδιάτρου.

Πρόκειται για τη μόδα ή κατά άλλους την ιατρική διέξοδο και λύση των τελευταίων χρόνων. Ο λόγος για τη χρήση των βοτάνων και των εναλλακτικών θεραπειών για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας που απασχολούν τόσο ενηλίκους όσο και παιδιά. Το μεγάλο ερώτημα, ή κατά άλλους η ένσταση, είναι η εξής: Είναι αυτές οι θεραπείες, οι μέθοδοι και τα φάρμακα που χρησιμοποιούν ασφαλείς και αποτελεσματικές; Όταν οι θεραπείες αυτές αφορούν ενηλίκους τα πράγματα είναι πιο απλά, οι μεγάλοι είμαστε πιο ανθεκτικοί στα διάφορα φάρμακα καθώς επίσης είμαστε και υπεύθυνοι για τις όποιες αποφάσεις και επιλογές μας σχετικά με την υγεία μας. Τι γίνεται όμως με τα παιδιά; Τα ίδια δεν είναι σίγουρα σε θέση να επιλέξουν τη θεραπεία τους κι ακόμα περισσότερο δεν αντιδρούν όπως οι ενήλικοι στα διάφορα φάρμακα που μπορεί να τους χορηγηθούν, καθώς δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η ανάπτυξη τους. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ειδικοί μάς εφιστούν την προσοχή σχετικά με το πόσο εύκολα ή δύσκολα πειθόμαστε και δίνουμε στα παιδιά μας οτιδήποτε μας συστήνουν ή μας προτείνουν διάφοροι ειδικοί ή μη.

Προσοχή: μη δίνετε οποιοδήποτε φάρμακο στα παιδιά

Τα παιδιά δεν μπορούν να παίρνουν οποιοδήποτε φάρμακο (χημικό ή φυσικό) χορηγείται με ασφάλεια σε ενηλίκους. «Τα παιδιά δεν είναι απλώς μικρόσωμοι ενήλικοι όσον αφορά τα φάρμακα», τονίζουν οι ειδικοί. Όλοι οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι πολλές φορές ένα φάρμακο που σε έναν ενήλικο είναι ευεργετικό ή απλώς δεν του κάνει τίποτα, σε ένα παιδί μπορεί να είναι ακόμα και επικίνδυνο. Αυτό συμβαίνει επειδή το παιδί δεν μπορεί να πάρει τα εν λόγω σκευάσματα απλώς σε μικρότερη δόση (λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει μικρότερο βάρος και ύψος από ένα μεγάλο), άλλωστε τα ζωτικά όργανα των παιδιών (τα νεφρά, το συκώτι κλπ.), στα οποία και μεταβολίζονται αυτά τα φάρμακα, δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη διαδικασία της ανάπτυξής τους. Τα παιδιά, λοιπόν, μεταβολίζουν όλα τα φάρμακα, ακόμα και τα βότανα ή τις βιταμίνες με διαφορετικό τρόπο και με διαφορετικό ρυθμό από τους ενηλίκους γι’ αυτό και θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν τους δίνουμε οποιοδήποτε φάρμακο, χημικό ή φυσικό, και βέβαια να ακολουθούμε ευλαβικά τις οδηγίες των ειδικών που το συστήνουν.

Οι εναλλακτικές θεραπείες είναι… στη μόδα

Παρά την έλλειψη όμως ικανού αριθμού επιστημονικών ερευνών σχετικά με την ασφάλεια και τη θεραπευτική αξία των εναλλακτικών ιατρικών μεθόδων, μια μεγάλη εθνική έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ το 2001 έδειξε ότι το 22% των γονιών έχουν χρησιμοποιήσει εναλλακτικά φάρμακα στα παιδιά τους κι ότι τουλάχιστον το 1 στα 10 παιδιά έχει επισκεφθεί, μετά από πρωτοβουλία των γονιών του, έναν εναλλακτικό θεραπευτή (π.χ. ομοιοπαθητικό, βελονιστή ή χειροπρακτικό). Η αλήθεια είναι ότι σπάνια οι γονείς απευθύνονται με το που θα εμφανιστεί ένα πρόβλημα στις εναλλακτικές θεραπείες, αντίθετα τείνουν να καταφεύγουν σε αυτές όταν η «συμβατική» ιατρική έχει αποτύχει στο να αντιμετωπίσει τα πολλές φορές χρόνια προβλήματα υγείας του παιδιού τους ή όταν τα φάρμακα που χρειάζεται να παίρνει προκαλούν πολλές παρενέργειες. Η Ιατρική Παιδιατρική Επιθεώρηση εκτιμά ότι είναι πιθανό στο 50% περίπου των αυτιστικών παιδιών να εφαρμόζονται εναλλακτικές θεραπείες. Βέβαια, δεν είναι μόνο οι γονείς που τείνουν να εφαρμόζουν τέτοιες θεραπείες και φαρμακευτικές αγωγές στα παιδιά αλλά και διάφοροι γιατροί και ιατρικά κέντρα που εκπαιδεύονται όλο και περισσότερο σε αυτές τις θεραπείες, κυρίως στο εξωτερικό.

Προσοχή: Δεν είναι όλα τα «φυσικά» φάρμακα ακίνδυνα

Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να θεωρούμε και να πιστεύουμε ότι εφόσον κάτι είναι «φυσικό» αυτό σημαίνει ότι είναι και ακίνδυνο, άποψη που δεν ισχύει, τουλάχιστον όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Αρκεί ίσως μόνο να γνωρίζουμε ότι αρκετά από τα «χημικά» φάρμακα που παράγονται από τη βιομηχανία (από τη γνωστή σε όλους μας ασπιρίνη μέχρι και χημειοθεραπευτικά φάρμακα) έχουν ξεκινήσει από φυσικές πρώτες ύλες. Επίσης, πολλά από τα βότανα που χρησιμοποιούνται θεραπευτικά μπορεί σε μεγάλες δόσεις ή όταν χρησιμοποιηθούν σε ευαίσθητες ομάδες (εγκυμονούσες, παιδιά κ.ά.) να είναι τοξικά και άρα πολύ καταστροφικά για την υγεία ή και τη ζωή μας. Ακόμα, πολλές ουσίες, όπως είναι για παράδειγμα οι ορμόνες, που είναι απολύτως φυσικές και τις παράγει ο οργανισμός μας, μπορεί, αν χορηγηθούν σε μεγαδόσεις να δημιουργήσουν προβλήματα που να φτάνουν ακόμα και στην καρκινογένεση.

Όλα τα παραπάνω τα αναφέρουμε για να συνειδητοποιήσουμε γιατί χρειάζεται να είμαστε προσεκτικοί και δύσπιστοι όταν μας συστήνουν άνθρωποι που δεν είναι αρμόδιοι και ειδικοί σκευάσματα που έχουν αβέβαιη σύσταση, προέλευση, χρήση και δοσολογία. Στη χώρα μας ο Ε.Ο.Φ (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων) είναι ο επίσημος φορέας για την έγκριση των φαρμάκων που κυκλοφορούν, παρ’ όλα αυτά διάφορα σκευάσματα που θεωρούμε φάρμακα (π.χ. συμπληρώματα διατροφής, εναλλακτικά φάρμακα ή βότανα) δεν κυκλοφορούν πάντα έχοντας σχετική άδεια από τον Ε.Ο.Φ. κι αυτό γιατί μπορεί για παράδειγμα να θεωρούνται τρόφιμα και να μη χρειάζεται να περάσουν από έλεγχο (σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία) αλλά απλώς να κοινοποιηθεί στο φορέα αυτόν η εισαγωγή τους από άλλες χώρες.

Μπορούν να εφαρμόζονται εναλλακτικές θεραπείες σε παιδιά;

Όσον αφορά τις εναλλακτικές θεραπείες, όλα εξαρτώνται τόσο από το θεραπευτή που τις εφαρμόζει όσο και από την ίδια τη φύση της θεραπείας είτε αφορούν παιδιά είτε ενηλίκους. Ας πάρουμε το παράδειγμα του βελονισμού που πλέον στις μέρες μας είναι αναγνωρισμένος κι από την επίσημη ιατρική και μάλιστα εκπαιδεύονται σε αυτόν και τον εφαρμόζουν γιατροί κάποιων ειδικοτήτων, π.χ. ορθοπεδικοί. Ο βελονισμός μπορεί για παράδειγμα να εφαρμοστεί στην αντιμετώπιση κάποιων χρόνιων πόνων, το ζήτημα όμως όσον αφορά τα παιδιά είναι ότι εκτός του ότι δεν υπάρχουν αρκετές και σοβαρές εργασίες που να έχουν μελετήσει μια τέτοια εφαρμογή τα παιδιά κατά κανόνα δεν έχουν ενδείξεις (π.χ. χρόνιους πόνους) για να εφαρμοστεί σε αυτά ο βελονισμός.

Γενικά, δεν υπάρχουν, σύμφωνα με όσους εφαρμόζουν εναλλακτικές θεραπείες, αντενδείξεις για τη χρήση τους σε παιδιά αλλά, εμείς ως ενήλικοι θα πρέπει, πριν πάρουμε την απόφαση να τις εφαρμόσουμε στα παιδιά μας, να είμαστε βέβαιοι ότι αυτοί που τις ασκούν είναι ειδικοί, σωστά καταρτισμένοι κι ότι και αυτές οι ίδιες οι θεραπείες είναι αναγνωρισμένες και μπορούν να έχουν αποτελέσματα.

Μπορούν να κάνουν ομοιοπαθητική τα παιδιά;

Βεβαίως, θα μας απαντήσουν οι ομοιοπαθητικοί γιατροί. Τα παιδιά που πηγαίνουν σε κάποιον ομοιοπαθητικό συνήθως ξεκινάνε την ομοιοπαθητική από την αρχή της ζωής τους επειδή κάνουν και οι γονείς τους και τη θεωρούν ευεργετική. Άλλες φορές πάλι πηγαίνουν γιατί κάποια στιγμή, σε μικρή ηλικία, αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας που παρουσιάζονται συχνά ή που χρονίζουν και η κλασική ιατρική μπορεί να δυσκολεύεται να τα αντιμετωπίσει ή για τα οποία χρειάζεται να παίρνουν πολλά και βαριά φάρμακα. Τέτοια προβλήματα είναι το άσθμα, οι συχνές ιώσεις, οι αλλεργίες, η δυσκοιλιότητα, η νευρικότητα κ.ά. Το προτιμότερο είναι να επιλέγονται ομοιοπαθητικοί γιατροί που να είναι παιδίατροι για να παρακολουθούν παράλληλα τα εν λόγω παιδιά, που όμως δεν είναι πολλοί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, αλλιώς θα πρέπει το παιδί να επισκέπτεται τόσο τον ομοιοπαθητικό όσο και τον κλασικό παιδίατρο.

Τι συμβαίνει με τα εμβόλια: Τα παιδιά που κάνουν ομοιοπαθητική «επιτρέπεται» να κάνουν εμβόλια, ίσως όμως όχι όλα όσα κάνουν τα υπόλοιπα παιδιά στις μέρες μας.

Η φαρμακευτική αγωγή: Ένα παιδί που πηγαίνει σε έναν ομοιοπαθητικό γιατρό θα παίρνει περίπου 2 φορές το χρόνο κάποια σκευάσματα που ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού, κυρίως όταν πηγαίνει σχολείο ή παιδικό σταθμό, ενώ στην περίπτωση που εμφανίσει κάποιο πρόβλημα υγείας θα πάρει κάποιο ειδικό ομοιοπαθητικό φάρμακο (ανάλογα με τα συμπτώματα που έχει).

Μπορούν να συνδυαστούν τα «κλασικά» με τα ομοιοπαθητικά φάρμακα: Ομοιοπαθητικοί γιατροί θεωρούν ότι θα πρέπει να αποφεύγονται τα «κλασικά» φάρμακα όταν κανείς ακολουθεί μια ομοιοπαθητική θεραπεία. Όταν όμως χρειάζεται μπορεί να δοθούν «κλασικά» φάρμακα, ενώ από αυτά αποφεύγονται, εκτός αν είναι τεράστια ανάγκη, η αντιβίωση και η κορτιζόνη.

Τι πιστεύουν οι «κλασικοί» παιδίατροι σχετικά με την ομοιοπαθητική: Πολλοί παιδίατροι θεωρούν ότι η ομοιοπαθητική μπορεί ίσως να βοηθήσει στο να δυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών ή να αντιμετωπίσουν χρόνια αλλά όχι σοβαρά για την υγεία τους προβλήματα, όπως είναι για παράδειγμα η δυσκοιλιότητα. Πιστεύουν όμως ότι όταν το παιδί αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα θα πρέπει να απευθύνεται στον παιδίατρο και να παίρνει θεραπεία σύμφωνα με τα όσα έχει στη διάθεσή της η «κλασική» ιατρική.

Θα πρέπει τα παιδιά να παίρνουν βότανα;

Από την αρχαιότητα ακόμα οι γιατροί εκτιμούσαν ιδιαίτερα τη δράση των φαρμακευτικών φυτών. Στην Ελλάδα, άλλωστε, αφθονούν τα φυτά που έχουν φαρμακευτικές χρήσεις. Τα φαρμακευτικά βότανα, όμως, πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως από ανθρώπους που παίρνουν άλλα φάρμακα, που έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας, από εγκύους και παιδιά. Άλλωστε, υπάρχουν βότανα που μπορεί να γίνουν σε μεγάλες δόσεις τοξικά τόσο σε ενηλίκους όσο και ακόμα περισσότερο σε παιδιά. Αυτό σημαίνει ότι ειδικά για τα παιδιά είναι περιορισμένα τα βότανα που μπορούν να καταναλώνουν και βέβαια είναι καθορισμένες οι δοσολογίες τους. Τα βότανα που επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν από παιδιά από 4 ετών και πάνω έχουν ιδιότητες ηρεμιστικές, χαλαρωτικές, βοηθούν κατά του βήχα, της δυσκοιλιότητας, των πόνων στην κοιλιά κ.α.

Αυτά τα βότανα είναι:

Μελισσόχορτο

Έχει χαλαρωτική δράση, βοηθά τον ύπνο και τον πονοκέφαλο.

Χαμομήλι

Χρησιμοποιείται για στομαχικές διαταραχές, ως σπασμολυτικό σε κωλικούς, καθώς επίσης και κατά της διάρροιας. Επίσης, χρησιμοποιείται εξωτερικά για την επούλωση πληγών, δερματικά εξανθήματα, εγκαύματα και μολύνσεις του στόματος, του λάρυγγα και των ματιών.

Μάραθος

Βοηθά στη δυσκοιλιότητα και στους στομαχικούς και κοιλιακούς πόνους. Χρησιμοποιείται, επίσης, για προβλήματα των ούλων ή για ερεθισμούς του λαιμού.

Άγριο τριαντάφυλλο

Χρησιμοποιείται ως ήπιο καθαρτικό και διουρητικό.

Γλυκόριζα

Έχει σπασμολυτική δράση και χρησιμοποιείται σε ενοχλήσεις στομάχου. Επίσης, είναι πολύ αποτελεσματική στον ξηρό βήχα ως μαλακτικό και αποχρεμπτικό.

Μέντα

Χρησιμοποιείται κατά της γαστρίτιδας, των κωλικών και της δυσπεψίας. Επίσης, υποβοηθά την εφίδρωση στον πυρετό και τη γρίπη. Η εισπνοή φύλλων μέσα σε ζεστό νερό βοηθά κατά του κρυολογήματος.

Εχινάκεια

Συντελεί στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος.

Νερομολόχα ή αλτέα ή αλθαία

Για τις διάρροιες και τους πόνους στην κοιλιά αλλά και τα προβλήματα του αναπνευστικού.

Αχιλλέα

Βοηθά στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος και του πυρετού.

Μπραϊόνια

Χρησιμοποιείται για τον ξηρό βήχα.

Άγριο κεράσι (ο φλοιός του)

Κάνει καλό στο βήχα και στις διάρροιες.

Λεβάντα

Ως χαλαρωτικό για το μπάνιο.

Τίλιο

Είναι πολύ καλό για το στομάχι.

Γλυκάνισο

Για βρογχική καταρροή και για στομαχικές διαταραχές.

Αμαμελίδα

Χρησιμοποιείται όταν τα παιδιά και τα βρέφη πονάνε στα δόντια τους.

Βρόμη (για εξωτερική χρήση)

Μπαίνει στο μπάνιο ως αντισηπτικό και χρησιμοποιείται ακόμα και σε βρέφη.

Άρνικα (σε μορφή κρέμας)

Για τους μώλωπες.

Δοσολογία

Όσον αφορά τις ποσότητες που μπορούμε ή πρέπει να καταναλώνουμε από αυτά τα φαρμακευτικά φυτά είναι δύσκολο να καθοριστούν με ακρίβεια. Γενικά, θεωρείται ότι τα παιδιά μπορούν να καταναλώνουν το 1/4 της δόσης των ενηλίκων, οι οποίοι μπορούν κατά κανόνα να πιουν ένα φλιτζάνι έκχυμα ή αφέψημα από τα παραπάνω βότανα. Όσον αφορά το βάμμα και το αιθέριο έλαιο, η δόση για τους ενηλίκους είναι 5ml τη φορά αραιωμένο σε νερό. Για περισσότερες συμβουλές ή για συστηματική χρήση όμως θα πρέπει να συμβουλευόμαστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό μας.

Προσοχή!

Όταν χρησιμοποιούμε βότανα:

• Θα πρέπει να τα προμηθευόμαστε από φαρμακεία.
• Θα πρέπει να προτιμάμε βότανα που είναι συσκευασμένα σε ειδικά σακουλάκια γιατί έτσι μπορούμε να είμαστε πιο σίγουροι για την ποιότητα και την καθαριότητά τους.
• Αν πρόκειται να τα μαζέψουμε οι ίδιοι, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι τα γνωρίζουμε καλά κι ότι το μέρος όπου φύονται είναι καθαρό και ασφαλές.
• Είναι σκόπιμο να αποφεύγουμε βότανα που δε γνωρίζουμε και προέρχονται από άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα από την Ασία.
• Δε θα πρέπει να καταναλώνουμε μανιτάρια.

kids.in.gr